Άραγε η φεγγαροντυμένη ανήκει στον κόσμο των θεϊκών μορφών, τον "ολότελα πραγματικό", στον οποίο κινείται ο ποιητής (Πολίτης) ή μήπως ενσαρκώνει τις πλατωνικές ιδέες "της ομορφιάς, της καλοσύνης και της δικαιοσύνης" (Χόρβατ); "Ζωντανεύει και παρασταίνει την ομορφιά της Ζωής και της Φύσης" (Αποστολάκης) ή αντιπροσωπεύει τη θεάνθρωπη Ελευθερία-Ελλάδα (Μιχαλόπουλος); Είναι η αναστημένη ψυχή της νεκρής αρραβωνιαστικιάς του Κρητικού (Δεδούσης) ή, αντίθετα, αποτελεί θρησκευτικό σύμβολο του θείου έρωτα που στην αρχαία παράδοση ταυτίζεται με την Αφροδίτη και στη χριστιανική με την Παρθένο (Coutelle); Εκφράζει διαλεκτικά το συγκερασμό του ελληνικού αισθητικού ανθρωπισμού, που συλλαμβάνει τη φύση ως χώρο του κάλλους και της αρμονίας, με τη χριστιανική αντίληψη της ζωής, που αντιμετωπίζει ως ηθικό μέγεθος την αξία του κάλλους (Καψωμένος) ή, τελικά, χορηγεί με την παρουσία της "τη δωρεά της έκστασης και τη μουσική μύηση" στον αφηγητή-ήρωα (Μαρωνίτης);
Η πολυσήμαντη απροσδιοριστία της κόρης υποβάλλει σε δοκιμασία την αινιγματολυτική μέριμνα της φιλολογικής κριτικής και υπερβαίνει τη σχηματικότητα των ερμηνευτικών της ταυτίσεων. Η νοηματική φόρτιση της εικόνας φαίνεται να είναι τόσο δραστική, τόσο αποκαλυπτική στην πληθωρικότητά της, ώστε να ματαιώνει την περιχαράκωσή της στα στενά όρια της θεματικής της παράφρασης και, πολύ περισσότερο, να αντιτάσσεται στην ίδια τη λογική της ερμηνευτικής δοσοληψίας. Θέλω να πω ότι ο αναγνώστης είναι αναγκασμένος, κατά ένα οξύμωρο τρόπο, να εννοιοδοτήσει ένα ποιητικό σύμβολο, το οποίο, αν κρίνουμε από τους αλλεπάλληλους αρνητικούς ορισμούς που υποστασιώνουν το περιεχόμενό του, αναιρεί κάθε εκδοχή εννοιοδότησης, εξαιτίας ακριβώς της απόλυτης νοηματικής του πληρότητας. Έτσι το σημείο ανάδυσης της φεγγαροντυμένης μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά τον τόπο μιας προνομιακής μεταφοράς, το σημασιολογικό φάσμα της οποίας, ή, διαφορετικά,το σημαινόμενό της, είναι τόσο περιεκτικό, που δεν αποκλείει καμία δυνατότητα ταυτισμού του ή αντιστοιχίας του στο επίπεδο των σημαινόντων, χωρίς εντούτοις και να εξαντλείται από τον παραστατικό δυναμισμό ενός συγκεκριμένου σημαίνοντος. Με τους όρους αυτούς η ανάγνωση του "Κρητικού" μας φέρνει, θα έλεγα, αντιμέτωπους με τη διάσταση μιας "αποσπασματικότητας", που δεν αναφέρεται πλέον, στη βάση περιγραφής που προηγήθηκε, στην ιδιάζουσα ομορφιά της ποιητικής έκφρασης του Σολωμού, παρά τίθεται και συλλαμβάνεται ως νοηματικό κατ' ουσίαν πρόβλημα.
Κείμενο διαμορφωμένο.
Νίκος Καλταμπάνος, Η στιγμή του αποκαλυπτικού υψίστου στον "Κρητικό" του Σολωμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου