XX

Τόσο φως, που κι η γυμνή γραμμή απαθανατίστηκε.
Το νερό σφάλισε τους όρμους.
Το μονάκριβο δέντρο ιχνογράφησε το διάστημα.
Τώρα δε μένει παρά να 'ρθεις εσύ ω!
σμιλεμένη από την πείρα των ανέμων
και ν' αντικαταστήσεις το άγαλμα. Δε μένει παρά να' ρθεις
εσύ και να γυρίσεις τα μάτια σου προς το πέλαγος
που πια δε θα 'ναι άλλο
από τ' ολοζώντανο το αδιάκοπο το αιώνιο ψιθύρισμά σου.
Δε μένει παρά να τελειώσεις στους ορίζοντες.


Οδυσσέας Ελύτης, Η Συναυλία των Γυακίνθων, Προσανατολισμοί

Ο ματωμένος ήλιος

Ζωές ριγμένες στα σκυλιά
χέρια μπλεγμένα στο αίμα του ήλιου
οι ώρες των δειλινών είναι καθρέφτης
σταλάζουν στην ψυχή τα όνειρα της μέρας
κι από τα πάθη ξεχύνονται οι ανάσες
των φίλων, οι αρπακτικές.
Μπηγμένοι σταυροί στις πλάτες μου
και το μερτικό των Συντρόφων μου φτωχό
από τη μοίρα ξεχασμένοι.

Τα μπροστάρικα χέρια των φίλων
μου φαγώνουν τον κάματο της μέρας
και ξεδιπλώνομαι στις νύχτες γυμνός
και φτάνει μια στιγμή
στου υπέρτατου της Aδειοσύνης μου κενού
για να τα δώσω όλα
και όλα να τα χάσω.

Προδομένος θα σταυρωθώ
στο ξύλο απάνω βέβηλος
ψυχής ανάπηρος
να θρηνώ για τους γκρεμισμένους ώμους
για τα χέρια που αντάμωσαν το αίμα
για την ιερή σάρκα που δάρθηκε στο κύμα.

Μακρύνετε απ’ τον σταυρό μου φίλοι
αγγίχτε τον ματωμένο ήλιο
μέσα του κοιταχτείτε
και μη φοβηθείτε τη νύχτα που προμηνύει
αν έτσι ματωθείτε κι εσείς, όπως εγώ.
Οι ώρες των δειλινών είναι καθρέφτης.

Βλέπω την ώρα ετούτη
που το βλέμμα παγώνω στο δείλι
τον εαυτό μου Δικαστή
είναι η ταπεινή ώρα της αλήθειας
επίσκεψη αιματηρή
σχόλασαν οι Ηλιαστές κι οι υπερασπιστές
και μείναν οι Κατήγοροί μου
να με ξεντύσουν, να με ραπίσουν,
να με σύρουν μπρος απ’ τους περαστικούς μου φίλους

που θα ζηλεύουν την ομορφιά μου
τα μαλλιά μου που θα λάμπουν
τα χείλη μου που θα στάζουν βάλσαμο
τα χέρια μου που θα σφίγγουν το αίμα
Ξανθό μέσα στης θάλασσας το βυθό
ένα σιωπηρό φως που θα πλημμυρίζει
μια ώρα μικρή, συρτή,
στην υπέρτατη επικράτηση του Ήλιου.
Οι ώρες των δειλινών είναι καθρέφτης.

Η δικαιοσύνη ξεπλένει τα χέρια που ανταμώθηκαν
στο σκοτάδι της παθιασμένης τόλμης
η αλήθεια με καθαρίζει και βαραίνει το σώμα μου στο ξύλο
και με υψώνει και με φωτίζει
και γκρεμίζει τα χείλη που φίλησαν
τα χέρια μου τα σταυρωμένα.

Ετούτη την ώρα που το αίμα του ήλιου συρτό
απλώνεται στη θάλασσα
κοιτάζω τα μάτια μου και κλαίω
κοιτάζω τα μάτια σας και κλαίω
γιατί οι πόθοι σας με έζησαν
κι οι πόθοι σας με σταύρωσαν
στης Αναστάσεως την παντοδύναμη
ετυμηγορία.

Φεύγεις και πας...

Φεύγεις, πού πας
και πού πιστεύεις
Τι κυνηγάς
Ποια γη σε θέλει, ποιον εαυτό γυρεύεις...

Φεύγεις και πας
είσαι καράβι
Μπροστά κοιτάς
η θάλασσά σου πυρκαγιές και πάγοι

Εσύ γεννάς τη θάλασσα
και χτίζεις το καράβι
Είσαι το εδώ και το αλλού
είσαι η γιορτή του γυρισμού
το δάκρυ του αποχωρισμού.

Φεύγεις και πας...


(στίχοι απ' το τραγούδι του Αλκίνοου Ιωαννίδη "Ο δρόμος σου είσαι εσύ")

Ο ΥΠΝΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΝΑΙΩΝ

(Παραλλαγή)

Μυρίζουν ακόμη λιβάνια, κι έχουν την όψη καμένη

από το πέρασμά τους στα Σκοτεινά Μεγάλα Μέρη.
Κει που μεμιάς τους έριξε το Ασάλευτο

Μπρούμυτα, σ' ένα χώμα που κι η πιο μικρή ανεμώνα του

θα 'φτανε να πικράνει τον αέρα του Άδη

(Το' να χέρι μπρος, έλεγες πολεμούσε ν' αρπαχτεί απ' το μέλλον,
τ' άλλο κάτω απ' την έρμη κεφαλή, στραμμένη με το πλάι

Σαν να θωρεί στερνή φορά, μέσα στα μάτια ενός ξεκοιλιασμένου

αλόγου, σωρό τα χαλάσματα καπνίζοντας)

Κει τους απάλλαξε ο Καιρός. Η φτερούγα η μια, η πιο κόκκινη,

κάλυψε τον κόσμο, την ώρα που η άλλη, αβρή,

σάλευε κιόλας μες στο διάστημα

Και καμιά ρυτίδα ή τύψη, αλλά σε βάθος μέγα

Το παλιό αμνημόνευτο αίμα που αρχινούσε

με κόπο να χαράζεται, μέσα στη μελανάδα τ' ουρανού

Ήλιος νέος, αγίνωτος ακόμη

Που δεν έσωνε να καταλύσει την πάχνη των αρνιών

από το ζωντανό τριφύλλι, όμως πριν καν πετάξει αγκάθι

αποχρησμοδοτούσε το έρεβος...

Κι απαρχής Κοιλάδες, Όρη, Δέντρα, Ποταμοί

Πλάση από γδικιωμένα αισθήματα έλαμπε, απαράλλαχτη

κι αναστραμμένη, να τη διαβαίνουν οι ίδιοι τώρα,

με θανατωμένο μέσα τους τον Δήμιο

Χωρικοί του απέραντου γαλάζιου!

Δίχως μήνες και χρόνοι να λευκαίνουν το γένι τους,

με το μάτι εγύριζαν τις εποχές,

ν' αποδώσουν στα πράγματα το αληθινό τους όνομα

Και στο κάθε βρέφος που άνοιγε τα χέρια, ούτε μία ηχώ,

μοναχά το μένος της αθωότητας που ολοένα δυνάμωνε

τους καταρράχτες...

Μια σταγόνα καθαρού νερού, σθεναρή

πάνω απ' τα βάραθρα, την είπανε Αρετή

και της έδωσαν ένα λιγνό αγορίστικο σώμα.

Όλη μέρα τώρα η μικρή Αρετή κατεβαίνει

κι εργάζεται σκληρά στα μέρη όπου η γη

από άγνοια σήπονταν, κι είχαν οι άνθρωποι

ανεξήγητα μελανουργήσει

Αλλά τις νύχτες καταφεύγει πάντα εκεί ψηλά

στην αγκαλιά του Όρους, καθώς μέσα

στα μαλλιαρά στήθη του Αντρός.

Και η άχνα που ανεβαίνει απ' τις κοιλάδες,

έχουν να κάνουν πως δεν είναι λέει καπνός,

μα η νοσταλγία που ξεθυμαίνει

από τις χαραμάδες του ύπνου των Γενναίων.

Οδυσσέας Ελύτης

Ο Επίκουρος, οι πνευματικές αρετές και η φιλία

Οι πνευματικές αρετές, εφόσον έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, συμβάλλουν στην αταραξία και αληθινή ευδαιμονία. Ο Επίκουρος βρίσκει την αληθινή ευδαιμονία στη φρόνηση. [...] Μόνο ο σοφός άνθρωπος έχει τη δύναμη να απαγκιστρώνεται από τα πάθη και τη ματαιοδοξία, χωρίς να επηρεάζεται από το φόβο, αλλά και να "μένει ευχαριστημένος μέσα στα όρια που έχει θέσει η φύση των πραγμάτων". Η φρόνηση, συνεπώς, προστατεύει από τις συμφορές στις οποίες ελλοχεύει ο φόβος και η επιθυμία. Έτσι η φρόνηση, αυτή η γνώση, "θα μας επιτρέψει να ανακαλύψουμε τους περιορισμούς της φύσης αλλά και του εαυτού μας, κι έτσι να ορίσουμε το πλαίσιο για τη σοφή λήψη των αποφάσεων, δηλαδή για τη διαδικασία μετατροπής της διορατικότητας σε προνοητικότητα". (Eric Anderson, Ο Επίκουρος στον 21ο αιώνα, σελ. 50)

Εκτός όμως από τη φρόνηση, απαραίτητη αρετή είναι και η εγκράτεια, δηλαδή η εξουσία της φρόνησης πάνω στα πάθη μας.

Μια τρίτη αλλά αναγκαία αρετή είναι η ανδρεία. Η ανδρεία προάγει την αξιοπρέπεια, την απόδοση του απαιτούμενου σεβασμού στους άλλους, το θάρρος να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, να είμαστε υπεύθυνοι, και πρόθυμοι να "θυσιαστούμε" για χάρη των φίλων μας.

Η δικαιοσύνη επίσης, διασφαλίζει την ευτυχία. "Μέγιστος καρπός της δικαιοσύνης είναι η ψυχική ηρεμία", μας διαβεβαιώνει ο Επίκουρος.

Από όλα τα αγαθά που μας δίνει η σοφία για να περάσουμε μια ευτυχισμένη ζωή, το πιο σπουδαίο είναι η φιλία (Κύριαι δόξαι XXVII). Ο ευγενικός χαρακτήρας αφοσιώνεται σε δύο ουσιαστικά πράγματα, στη σοφία και τη φιλία (Βατικανικά Αποσπάσματα AB, LXXVIII). Από αυτά το πρώτο είναι αγαθό θνητό, ενώ το δεύτερο αθάνατο. Και θεωρείται η φιλία αγαθό αθάνατο, γιατί είναι ο τρόπος ζωής των θεών, ενώ η σοφία εκλαμβάνεται ως το μονοπάτι εκείνο που θα οδηγήσει στην μακαριότητα της φιλίας.

Η φιλία, τονίζει με ενθουσιασμό μεγάλο ο Επίκουρος, "περιχορεύει την οικουμένην κηρύττουσα δη πάσιν ημίν εγείρεσθαι επί τον μακαρισμόν".

Η έννοια της φιλίας είναι ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση, αποτελεί κτήμα όλων των ανθρώπων, προϋπάρχει από τη δικαιοσύνη, συμβάλλει στην ομόνοια της κοινωνίας, γίνεται από μόνη της σκοπός της. Γίνεται δηλαδή αρετή στην πράξη.

"Ήταν περισσότερο προφήτης παρά φιλόσοφος περισσότερο άγιος παρά προφήτης". (Benjammin Farrington, Το πιστεύω του Επίκουρου, σελ. 23)

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΣΩΝΗ, Φιλόλογος, καθηγήτρια στη Δ.Ε., Ο ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΖΩΗΣ (Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ), "Φιλόλογος", τευχ. 137

(Το παρόν κείμενο αποτελεί απόσπασμα του πολυσέλιδου άρθρου, συμπυκνωμένο κατά τις ανάγκες).

Προσανατολισμός

Στο ξάρτι το σαθρό
καρφώσανε τον ήλιο
με δάφνες στολισμένο
σαν είν’ εκεί ψηλά
να μη τον φτάνουμε
εμείς του αγέρα οι πότες.
Με της νιότης την αφοβιά
ξορκίσαμε το θνησιγέννητο
χάρτινο καραβάκι. Ελπίσαμε.
Ριγμένοι στα δόντια των καιρών
κι απ’ τα βάσανα πιο πίσω
κι οι πεθαμένοι αμίλητοι.
Γνωρίζανε καλά την πλώρη της ζωής μας.
Θρέψαμε με ξύλο τη νιότη
να επιπλεύσει η ελπίδα
μα πείνασε η ψυχή.
Μαζέψαμε τη θάλασσα
να πλατύνει η καρδιά
μα στένεψε η ζωή
και μείναμε μικροί ακόμη.
Ο ήλιος στο ξάρτι ήρθε στο μπόι μας.
Άρχισε και να μας μοιάζει
σαχλός να παιδιαρίζει στο σεληνόφως
δειλός να κρύβεται στην καταχνιά.
Κι είμαστε μικροί ακόμη.

Τώρα πιο γέροι κι απ’ το ξάρτι αυτό
το ακατάλυτο, το τιμημένο
τί να μας πήγε λάθος και πτωχεύσαμε;

Ανίσως μικροί όπως αρχίσαμε
του ταξιδιού τη νιότη
με μάτια ορθάνοιχτα
του κορμιού μας την ορμή - και του νου-
στο ξάρτι απιθώναμε, το ηλιοφόρο
ωσότου η χάρτινη ροπή
να γίνει στάχτη
να λάβει η καρδιά μας φως κι η ζωή
το πάθος ενός ερωτευμένου.
Να γίνει η γης μιαν επανάσταση
ολόκληροι να υψωθούμε
χέρι το χέρι κι εγώ, κι εσύ, κι ο άλλος
τον πόλεμο να φτάσουμε στο τέλος
στις ζωές που έρχονται ν’ αφήσουμε ζωή
εγώ, κι εσύ, κι ο άλλος
που ρίξαμε τα χάρτινα στις φλόγες
που πλέξαμε στεφάνια στα μαλλιά των Σειρήνων
εγώ, κι εσύ, κι ο άλλος
που μιλήσαμε τους πόνους των θεών
των αγγέλων γυρέψαμε τη βασιλεία
και την επίγεια λαχτάρα:
να ‘σαι θνητός και λεύτερος
ένας δαφνοστεφανομένος ήλιος.

«Έλα! Σε χρειάζομαι όχι μόνο για τη νίκη, μα προπάντων, μετά τη νίκη- όταν θα μπούμε, όσοι απομείνουμε, ξανά στα καράβια, γυρίζοντας μαζί με την Ελένη, δέκα χρόνια γερασμένη…κρύβοντας μες στα δικά της πέπλα και τη δική μας ξενητειά, την τύψη, την απελπισία και τον μεγάλο, αφυγάδευτο τρόμο της ερώτησης: γιατί ήρθαμε, γιατί πολεμήσαμε, γιατί και που επιστρέφουμε;»

(Γιάννης Ρίτσος, Φιλοκτήτης)

Ερώτηση εφιαλτικά γυμνή, όπως αποκαλύπτει μεμιάς την κενότητα της ανθρώπινης πραμάτειας στους μεγάλους ή στους «καθημερινούς» μας πολέμους, όταν ξεπουλά τα πιο μεγάλα Θέλω της στα πιο ακριβά της Πρέπει.
«Θέλω και Πρέπει»… Ο άνθρωπος. Ένα τεντωμένο σκοινί, ανάμεσα σε ό,τι ελπίζει και ό,τι φοβάται. Και να γιατί, «ο ελληνικός λόγος είναι πραγματικά θανατηφόρος», όπως έγραψε ο Χέντερλιν αναφερόμενος στην τραγωδία και στην λέξη εντός της που γίνεται ενέργημα, στο λόγο που δεν δημιουργεί τον κόσμο (μονάχα) μα τον σκοτώνει. «Εμείς οι Δυτικοί γνωρίζουμε την πληγή που οι λέξεις μπορούν να επιφέρουν αλλά βιώνουμε μονάχα μεταφορικά την αμεσότητα του φυσικού ολέθρου. Η κατάρα του Θησέα φονεύει κυριολεκτικά τον Ιππόλυτο. Οι μαντικές και προφητικές εκφορές ξεσκίζουν την ανθρώπινη σάρκα. Η εντολή του Κρέοντα φονεύει την Αντιγόνη». Ο λόγος, έτσι, γίνεται θεός κι ο δημιουργός του άνθρωπος ο ατέρμονος Προμηθέας που, γυμνός πάνω στον βράχο θα προσπαθεί να σκαλίσει με τα νύχια το Φως, χρησιμοποιώντας την πένα ως έμβολο ενάντια στην μοίρα μας. «Έμβολο και Μοίρα»… «Ευλογημένη είναι η ανθρωπότητα που ο Θεός έδωσε σε μερικούς ανθρώπους την κατάρα να είναι ποιητές», έγραψε κάποτε ο Φ. Μουρ.

Ελένη Καρασσαβίδου-Κάππα (Γ.Ρίτσος: Η στάχτη στη γεύση του ταξιδιού)

Η Γένεση...

«Βλέπεις» είπε «είναι οι Άλλοι
και δε γίνεται Αυτοί χωρίς Εσένα
και δε γίνεται μ' Αυτούς χωρίς, Εσύ
Βλέπεις» είπε «είναι οι Άλλοι
και ανάγκη πάσα να τους αντικρίσεις
η μορφή σου αν θέλεις ανεξάλειπτη να 'ναι
και να μείνει αυτή.
Επειδή πολλοί φορούν το μελανό πουκάμισο
και άλλοι μιλούν τη γλώσσα των χοιρογρυλλίων
και είναι οι Ωμοφάγοι και οι Άξεστοι του Νερού
οι Σιτόφοβοι και οι Πελιδνοί και οι Νεοκόνδορες
ορμαθός και αριθμός των άκρων του σταυρού
της Τετρακτίδος.
Αν αλήθεια κρατήσεις και τους αντικρίσεις» είπε
«η ζωή σου θ' αποκτήσει αιχμή και θα οδηγήσεις» είπε
«Ο καθείς και τα όπλα του» είπε
Και αυτός αλήθεια που ήμουνα Ο πολλούς αιώνες πριν
Ο ακόμη χλωρός μες στη φωτιά Ο άκοπος απ' τον ουρανό
Πέρασε μέσα μου Έγινε
αυτός που είμαι
Η ώρα τρεις της νύχτας
λάλησε μακριά πάνω απ' τα παραπήγματα
ο πρώτος πετεινός
Είδα για μια στιγμή τους Όρθιους Κίονες τη Μετόπη με Ζώα Δυνατά
και Ανθρώπους φέρνοντας Θεογνωσία
Πήρε όψη ο Ήλιος Ο Αρχάγγελος ο αεί δεξιά μου

ΑΥΤΟΣ εγώ λοιπόν
και ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!

Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον Εστί, Η ΓΕΝΕΣΙΣ

Ανώμαλα πάθη

Kάποτε θα θυμηθώ κάτι τόσο ωραίο, θά 'ναι φθινόπωρο σ' εκείνη τη μικρή πάροδο με τα υαλοπωλεία, εκεί που, όταν ξεπέσαμε, ο πατέρας πουλούσε ονειροκρίτες ― από τότε δεν ξαναβγήκα απ' τ' όνειρο κι όμως κρύωνα, αλλά μπορούσα τουλάχιστο να παραδοθώ στ' ανώμαλα πάθη μου: τη μελαγχολία ή το συνωστισμό ― γιατί, ας είμαστε ειλικρινείς, εγώ κανέναν ποτέ δεν αγάπησα κι αυτό το τρυφερό βλέμμα μου ήταν για εντελώς ιδιωτική χρήση
σαν την αθανασία των ποιητών.

Τάσος Λειβαδίτης

Αφιερωμένο...

"Καί γιά σένα κανείς δέν είχε ακούσει
Γιά σένα ούτε τό δίκταμο ούτε τό μανιτάρι
Στά μέρη τ’αψηλά της Κρήτης τίποτα
Γιά σένα μόνο δέχτηκε ο Θεός νά μου οδηγεί τό χέρι...

Μάτια της περηφάνειας καί του διάφανου Βυθού,
Μόνος νά περιμένω που θά πρωτοφανείς
Σάν από μιά τοιχογραφία καταστραμμένη
Μεγάλη όσο σέ θέλησε η μικρή ζωή
Νά χωράς στό κεράκι τή στεντόρεια λάμψη τήν ηφαιστειακή"

Οδυσσέας Ελύτης

Στην άβυσσο

"Το ποίημα «Ελένη» παραπέμπει στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη, σύμφωνα με το οποίο η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία‧ ο πόλεμος έγινε για ένα ομοίωμά της που έστειλαν οι θεοί. Ο Σεφέρης για να μιλήσει (μέσα από το προσωπείο του Τεύκρου, του εξόριστου από την πατρίδα του ιδρυτή της Σαλαμίνας της Κύπρου) για τη διάψευση που νιώθουν όσοι στρατεύτηκαν για την ελευθερία στον πρόσφατο πόλεμο, καταλήγοντας στις συγκαιρινές περιστάσεις της Κύπρου, που οι σύμμαχοι του πολέμου τής στερούν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση".

Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.
Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης
τόσες ψυχές
δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα
για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη
μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου
για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Κι ο αδερφός μου;
Αηδόνι αηδόνι αηδόνι,
τ' είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ' ανάμεσό τους;

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες".

Δακρυσμένο πουλί,
στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη
που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα,
άραξα μοναχός μ' αυτό το παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι Δε θα ξαναπιάσουν
τον παλιό δόλο των θεών
αν είναι αλήθεια
πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,
ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη
ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος που ωστόσο
είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια,
δεν το 'χει μες στη μοίρα του ν' ακούσει
μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε
πως τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.

(απόσπασμα από το ποίημα "Ελένη", στ.42-68)

Ο Σεφέρης για νέους αναγνώστες, σελ. 245, 252-254, εκδ. Ίκαρος 2008

Φθινοπωρινό τοπίο

Ακόμη ταξιδεύω σε δρόμους ακυβέρνητους
μ’ ένα σεντόνι αχνισμένο
πάνω απ’ το κεφάλι μου. Κοιτώ ψηλά.
Ο άλλοτε μπροστάρης ήλιος τώρα με τυφλώνει,
καθώς τον κοιτώ επίτηδες.
Άλλοτε το γαλάζιο σπάει
-σαν ανάσα που πεθυμάει να βγει-
τούτη τη θρονιασμένη καταχνιά.
Δεν είναι στατική. Εναλλάσσεται,
Μα πάντα κάτι ποθεί να μου στερήσει.
Πόσο άδικα άρπαγη είναι.

Η αφάνεια καλύπτει τους ακέραιους
που μοιάζει να πνίγονται εντός της.
Μα δε χάνονται. Είναι εκεί
σαν τα ψηλά βουνά,
που τους κόβουν το κεφάλι, τους κόβουν
το σώμα και μένουν κάτι πόδια…
δεν τα γνωρίζεις.
Μα έχουνε δικό τους, σαν αυτόχθονες,
της γης το στέρεο πάτημα.

Τη νύχτα δε βλέπω χρώματα.
Βλέπω ανθρώπους.
Οι περισσότεροι περίεργα ντυμένοι
έχουν για νυχτοκάματο
τη θολότητα της μέρας,
την κουβαλούν ολημερίς στις τσέπες τους
σα μια κάλπικη πεντάρα που σε τρώει,
που σε τρώει και δε βρίσκεις
πώς να την ξεφορτωθείς…

Έτσι με κέρδη αμφίβολα
παζαρεύουν ό, τι κουβαλούν ακέραιο
πιο κάτω απ’ το πετσί τους,
ποντάροντας με γνώση
στα οφέλη ετούτης της ψευτιάς.
Ξεχνούν πως έχουν το φθινόπωρο
μες στις καρδιές τους,
πως δεν ξεντύνεται έτσι εύκολα η ψυχή
αν δεν τη ντύσεις γρήγορα με κάτι παραπάνω.
Παραπάνω, παρακάτω δεν έχει σημασία…
Οι άνθρωποι που κοιτώ τη νύχτα
Είναι ακυβέρνητοι…


Αθήνα, 16/10/09

Για τον βίο και το ζην

Μην πιστέψετε πως ό,τι ωραίο και δυνατό καταλήγει "άσχημα και συνηθισμένα". Δεν μπορεί να τελειώνει έτσι διότι, αν υπήρξε ωραίο και δυνατό, τότε δεν τελειώνει καθόλου. Εξακολουθεί να επιδρά μέσα από αέναες μεταμορφώσεις, μόνο που συχνά οι μεταμορφώσεις αυτές ξεπερνούν κατά πολύ την αντίληψη και την αντοχή μας: συχνά, όταν ένα συμβάν μάς παγώνει ή με άλλο τρόπο ξεσκεπάζεται βίαια μπροστά στα μάτια μας χάνοντας φύλλα και ανθούς, σκάβουμε σοκαρισμένοι το χώμα γύρω του και τρομάζουμε απ' την ασχήμια της ρίζας απ' την οποία φυτρώνει αυτό που μας φαίνεται μοιραίο: είμαστε σχεδόν ανίκανοι να φανούμε δίκαιοι απέναντι σε ό,τι εκδηλώνεται και, σαν να στρεφόμασταν με μοχθηρία και εκδικητικότητα κατά του ίδιου μας του εαυτού, σπεύδουμε να αποκαλέσουμε άσχημο ό,τι απλούστατα αδυνατούμε να κατατάξουμε στο συρμό της ομορφιάς που τυχαίνει να ακολουθείται εκείνην ακριβώς τη στιγμή. Τις περισσότερες φορές δεν πρόκειται παρά για μια -συχνά βεβαίως σχεδόν αβάσταχτη- μετατόπιση της προσοχής μας.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Η σοφία του Ρίλκε. Ο οδηγός του ποιητή για τη ζωή

Γονική γη

Δεν έμεινε γης να σε πατώ
στους σταυρωμένους μου ορίζοντες
οι ελπίδες καταδύονται,
τα λόγια μου για σένα
φλόγες σβήνουν πάνω στο νερό,
ο καβαλάρης χρόνος
καλπάζει θριαμβευτικά
πάνω στο αχνισμένο χώμα
και με το μαστίγιό του
δίνει τη χαριστική βολή.

Στη γη τη γονική
βαδίζουμε ανέκφραστοι
σα μια κέρινη αχλύ
στου μέλλοντος το νεκρικό μας πέρασμα.
Με πληγές σκάβουμε την ιστορία
με τα χέρια μας σκεπάζουμε το χώμα
θάβουμε τις αχτίδες του ήλιου
πριν βρούνε γη
πριν μας φωτίσουν
γιατί μείναμε γυμνοί,
κι ύστατη προσπάθεια
να δαγκώνουμε την αλήθεια
μη μας κάψει…

Γέμισεν η γης με στάχτες
κι εστέρεψαν οι ουρανοί.
Κόσμε μου, δείξε μου
γιατί να σ’ αγαπώ ακόμη…

Επέτειος ρομαντισμού!

Πέρασαν κιόλας δυο χρόνια από τότε που αυτός ο χώρος έγινε το μέσον της φωνής της ψυχής μου. Όλοι εσείς αγκαλιάσετε τους ήχους της και με τιμήσατε με τους δικούς σας. Ευγνώμων για τη στήριξή σας. Σας ευχαριστώ για όλα όσα μοιραζόμαστε, για την πολύτιμη προσφορά σας στην ψυχή μου, μέσα απ’ τις δικές σας δημιουργίες στους δικούς σας τόπους τέχνης. Υπόσχεση και πρόκληση να συνεχίσουν να συναντώνται οι ιδέες μας κι οι ανάγκες των ψυχών μας εδώ, σ’ αυτόν τον καθρέφτη της ζωής μου. Αστείρευτος γαρ ο λόγος περί ρομαντισμού…

Ο ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΚΗΠΟΣ

'Eχω τρεις κόσμους. Μια θάλασσα,
έναν ουρανό κι έναν πράσινο κήπο: τα μάτια σου.
Θα μπορούσα αν τους διάβαινα και τους τρεις,

να σας έλεγα
πού φτάνει ο καθένας τους. Η θάλασσα, ξέρω.
Ο ουρανός, υποψιάζομαι. Για τον πράσινο κήπο μου,
μη με ρωτήσετε.


Νικηφόρος Βρεττάκος

Μα για τους δυνατούς υπάρχει πάντοτε ένα φρούριο μυστικό μέσα στην ψυχή τους, όπου μπορούν ν’ αποσυρθούν και να διαφεντέψουν τα στερνά τους, να μην ντροπιάσουνε τουλάχιστον, πεθαίνοντας, την ιδέα της ανθρωπιάς.

Το μεγαλείο της ψυχής είναι εκείνο που δίνει και στον πόνο και στον θάνατο, μιαν όψη θεϊκή: μια πιο βαθιά και αληθινότερη ενόραση της ζωής αυτής που ζούμε.

Edith Hamilton, Αμερικανίδα φιλόλογος

Τί είναι ποίηση...

Και τί είναι τελικά το Ποίημα; Ίσως είναι το νόμισμα που σφίγγει στα δόντια του ο Ποιητής για να μπει στη βάρκα του Θανάτου. Με αυτό θα πληρώσει για το μέγα θαύμα που αξιώθηκε και που δεν είναι άλλο από την ίδια τη ζωή.

Έχω γράψει τούτο το χαϊ-κού:

Όλοι χωράμε

οι ζωντανοί κι οι νεκροί

σ' ένα ποίημα

Αλλά και όλη η μνήμη του κόσμου χωράει μέσα στην Ποίηση. Ή τουλάχιστον αυτή τη μαγική εντύπωση μας δίνει η τέχνη της Ποίησης. Πως όσα έχουν χαθεί και κείνα που θα έρθουν και θα περάσουν και θα χαθούν θα μείνουν για πάντα μέσα στην Ποίηση. Θα μείνουν για πάντα μέσα στην Ποίηση «όσα κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται», όπως θα έλεγε ο Αλεξανδρινός.

Γιωργής Παυλόπουλος

Μα ποιος θα' ρθει να κρατήσει την ορμή μιας μπόρας που πέφτει;

Ποιος θα μετρήσει μια-μια τις σταγόνες πριν σβήσουν στο χώμα;

Πριν γίνουν ένα με τη λάσπη σαν τις φωνές των ποιητών;

Επαίτες μιας άλλης ζωής της Στιγμής λιποτάχτες

Ζητούνε μια ώρα απρόσιτη τα σάπια τους όνειρα.

Γιατί η σιωπή μας είναι ο δισταγμός για τη ζωή και το θάνατο.

Μανόλης Αναγνωστάκης

Απόσπασμα από το ποίημα Η αγάπη είναι ο φόβος...

Από τη συλλογή Εποχές 3 (1951)

Λεπτομέρειες για σπίτια που παλιώνουν

Κανείς δεν ξέρει πού
κοιτούν
τα σπίτια

μέσ' από τ' ανοιχτά παράθυρά τους
σαν προβολέα το βλέμμα περιφέρουν
φωτίζοντας ένα δικό τους κόσμο

Τα βράδια
κλείνουν πια τα βλέφαρά τους
βυθίζονται βαθιά στην ύπαρξή τους
νιώθουν κι αυτά το σώμα τους
ακούνε
τις πέτρινές τους φλέβες να φουσκώνουν

μέσα στα κύτταρά τους ξαναζούν
ψίθυροι των νερών
φωνές του ανέμου

Τα σπίτια μοιάζουν κάπως με τους τάφους
όπου νεκροί και ζώντες συνυπάρχουν
ο χρόνος τους ακινητεί
το παρελθόν τους και το μέλλον τους
χωρούν
μες στο πλατύ κι ασάλευτο παρόν τους

Όμως
πεθαίνουν κάποτε κι εκείνα
σωρεύεται στα στήθη τους σκοτάδι
σπάζουν τα κόκαλά τους απ' το βάρος
και ξαφνικά
μια νύχτα
καταρρέουν
μ' ένα βαθύ λυγμό που συγκλονίζει.

Ορέστης Αλεξάκης

(Ο ληξίαρχος, 1989 - Υπήρξε. Επιλεγμένα ποιήματα, 1999)

Τριαντάφυλλα στο παράθυρο

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.

Ανδρέας Εμπειρίκος

Όταν διεγείρονται

Προσπάθησε να τα φυλάξεις, ποιητή,
όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.
Του ερωτισμού σου τα οράματα.
Βάλ’ τα, μισοκρυμένα, μες στες φράσεις σου.
Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή,
όταν διεγείρονται μες στο μυαλό σου,
την νύχτα ή μες στην λάμψι του μεσημεριού.

Κωνσταντίνος Καβάφης

Τ' άσπρο χαρτί

Τ' άσπρο χαρτί σκληρός καθρέφτης
επιστρέφει μόνο εκείνο που ήσουν.

Τ' άσπρο χαρτί μιλά με τη φωνή σου,
τη δική σου φωνή
όχι εκείνη που σ' αρέσει·
μουσική σου είναι η ζωή
αυτή που σπατάλησες.
Μπορεί να την ξανακερδίσεις αν το θέλεις
αν καρφωθείς σε τούτο τ' αδιάφορο πράγμα
που σε ρίχνει πίσω
εκεί που ξεκίνησες.

Ταξίδεψες, είδες πολλά φεγγάρια πολλούς ήλιους
άγγιξες νεκρούς και ζωντανούς
ένιωσες τον πόνο του παλικαριού
και το βογκητό της γυναίκας
την πίκρα του άγουρου παιδιού -
ό,τι ένιωσες σωριάζεται ανυπόστατο
αν δεν εμπιστευτείς τούτο το κενό.
Ίσως να βρεις εκεί ό,τι νόμισες χαμένο·
τη βάστηση της νιότης, το δίκαιο καταποντισμό
της ηλικίας.

Ζωή σου είναι ό,τι έδωσες
τούτο το κενό είναι ό,τι έδωσες
το άσπρο χαρτί.

Γιώργος Σεφέρης, Θερινό Ηλιοστάσι

Μικρή Πράσινη Θάλασσα

Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ
Που θα 'θελα να σε υιοθετήσω
Να σε στείλω σχολείο στην Ιωνία
Να μάθεις μανταρίνι και άψινθο
Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ
Στο πυργάκι του φάρου το καταμεσήμερο
Να γυρίσεις τον ήλιο και ν' ακούσεις
Πως η μοίρα ξεγίνεται και πως
Από λόφο σε λόφο συνεννοούνται
Ακόμα οι μακρινοί μας συγγενείς
Που κρατούν τον αέρα σαν αγάλματα
Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ
Με τον άσπρο γιακά και την κορδέλα
Να μπεις απ' το παράθυρο στη Σμύρνη
Να μου αντιγράψεις τις αντιφεγγιές στην οροφή
Από τα Κυριελέησον και τα Δόξα σοι
Και με λίγο Βοριά λίγο Λεβάντε
Κύμα το κύμα να γυρίσεις πίσω
Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ
Για να σε κοιμηθώ παράνομα
Και να βρίσκω βαθιά στην αγκαλιά σου
Κομμάτια πέτρες τα λόγια των Θεών
Κομμάτια πέτρες τ' αποσπάσματα του Ηράκλειτου.

Οδυσσέας Ελύτης (Το Φωτόδεντρο και η Δεκάτη Τετάρτη Ομορφιά, Ίκαρος, 1971)

Κι όμως συμβαίνει

Ένα μοιρολόι για την καμένη μας πατρίδα...

Καίγεσαι
λευκέ ανθέ
και πια δε σε κρατώ άλλο στα χέρια μου
πανώρια η μορφή σου
συρρικνώνεται

και το μεθυστικό άρωμά σου
διοξείδιο στους πνεύμονές μου.
Πενθώ
λευκέ ανθέ μου
ξεριζώνεται η θεοτικιά πνοή σου
μαύρο νερό στάζεις
αγκομαχώντας για την ύστατη απαντοχή
βλαστάρι του θείου χώματος
κόκκινο τύμβο υψώνω
στη θύμησή σου
κόκκινο σαν το αίμα που σε σκότωσε
κι ύστατη ευχή κάνω
πουλί πετούμενο να υψωθώ
τα σύννεφα να συντάξω
να περισώσω την παρθενία σου...

Ο γυμνός ιππότης

Μη ρίξεις τον πύργο ιππότη
ξέρω η καρδιά σου ποθεί τραγούδια
ποθεί τα ξέγνοιαστα δειλινά
τις ώρες που η ψυχή σου ανατέλλει.

Τούτος σου χάρισε την πλέρια σκέψη
στις ήσυχες γωνιές του
σου χάρισε φυγή,
οι κήποι του σε τάισαν αγάπη.
Μη ρίξεις τον πύργο ιππότη.

Ύψωσε τους καταπέλτες
κι εξόρισε τα ζιζάνια στα έγκατα.
Κάψε τις σκιές που φτερουγίζουν
στις πλάτες σου.
Των αγγέλων άκου τες μελωδίες.
Και δέξου τη σκέπη του οίκου σου.

Την πατρίδα σου μη δοκιμάζεις.
Σφίξε την στις παλάμες σου
στα δουλεμένα σου χέρια
που αντέστρεψαν μυριάδες κακών.

Υψώσου
στον πύργο μπροστά.
Στέκει για σένα ιππότη.
Σε καρτερεί έρημος κι απολιθωμένος.
Λειψός.

Ντύσε τη γύμνια σου
με την πορφυρένια σου ψυχή
κι έμπα υπέρλαμπρος
όπως αναγεννήθηκες
σε τούτη την πανάγια προίκα.

Το ατέλειωτο ταξίδι
στις πύλες σου εμπρός,
εντός για πάντα θα σε βάλει.
Θα υψωθείς στον πύργο
ένα ανήσυχο δείλι κι ο ήλιος
θα σε σημαδέψει αιώνια.

Μισή αλήθεια

Κοιμήσου απόψε
στη στοργή της νοσταλγίας
μικρό μου κάλπικο τριαντάφυλλο.
Μισά μου μείνανε τα πέταλά σου
και το χρώμα σου θολό.

Κουρνιάζεις στις ζάρες των χεριών μου
το στόμα σου σαθρά μουρμουρίζει
ιστορίες παλιές
για χρόνους φευγάτους
για θεότητες σμιλεμένες
απ’ την αλμύρα της θάλασσας.

Τα ζαρωμένα φύλλα σου
μείνανε μισά.
Μισά τα νιάτα σου
μισή κι η ομορφιά σου.
Με γάλα και μέλι
στολίζω το νεκρό σου κορμί
κι οι θρήνοι μου
καταπίνουν τις θάλασσές σου.

Ανθέ που μίσεψες
τα ιερά νερά μη λησμονείς
και την πατρική ηχώ
και μένα που σε καρτερώ
πριν το μεγάλο τέλος
ολόκληρο να σ’ απαντήσω.

Η Κοίμηση ΙΙΙ

Μα, στον Απόστολο Θωμά, που ερχόταν,
τί πάρωρά 'ταν, σίμωσε ο γοργός
Άγγελος, που τον καρτερούσε απ' ώρα,
και πρόσταξε, στου τάφου πλάι τον τόπο:

"Σπρώξε στο πλάι την πέτρα: Θες να μάθεις
που 'ναι Αυτή που ταράζει την καρδιά σου;
Δες: σαν προσκέφαλο έμεινε λεβάντας
για μια στιγμή εδώ μέσα απιθωμένη,

που της γης να μυρίζουνε στους αιώνες
οι πτυχές όλες, σαν ωραίο μαντήλι.
Όλοι οι άνθρωποι (το νιώθεις;) οι νεκροί όλοι
έχουνε ναρκωθεί από το άρωμά της.

Δεν απορείς πόσο απαλά από εντός του
βγήκε; Τίποτα δεν κινήθηκε, σα να 'ταν
ακόμη εδώ σχεδόν. Αλλά τα ουράνια
σαλέψανε. Κ' εσύ, άνθρωπε, ό,τι κάνω
να κάνεις! Και γονάτισε! Και ψάλλε!"

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Ο Βίος της Θεοτόκου 1912

Στον ουρανό τού τίποτα με ελάχιστα

Από την κλειδαρότρυπα κρυφοκοιτάω τη ζωή
την κατασκοπεύω μήπως καταλάβω
πώς κερδίζει πάντα αυτή
ενώ χάνουμε εμείς.
Πώς οι αξίες γεννιούνται
κι επιβάλλονται πάνω σ' αυτό που πρώτο λιώνει:
το σώμα.
Πεθαίνω μες στο νου μου χωρίς ίχνος αρρώστιας
ζω χωρίς να χρειάζομαι ενθάρρυνση καμιά
ανασαίνω κι ας είμαι
σε κοντινή μακρινή απόσταση
απ' ό,τι ζεστό αγγίζεται, φλογίζει...
Αναρωτιέμαι τι άλλους συνδυασμούς
θα εφεύρει η ζωή
ανάμεσα στο τραύμα της οριστικής εξαφάνισης
και το θαύμα της καθημερινής αθανασίας.
Χρωστάω τη σοφία μου στο φόβο∙
πέταλα, αναστεναγμούς, αποχρώσεις
τα πετάω.
Χώμα, αέρα, ρίζες κρατάω∙
να φεύγουν τα περιττά λέω
να μπω στον ουρανό τού τίποτα
με ελάχιστα.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα (2005)

Απόψε

Χρόνια πολλά

γιορτές και χαρές περιμένουν

ψηλά στα γενέθλια

σύννεφα βγαίνουν

βροχές και θα πέσουν

φωτιά και θα στάξει το φως

Να φέξει ο καιρός
κεράκια χιλιάδες να ανάψουν
φυσώ και τα σβήνω
τα χρόνια περνούν ευτυχώς


Ο χρόνος τρελός
και ο τόπος γλιστράει
από τα πόδια
γυμνός απομένεις
χαζός να κοιτάς να σωπαίνεις


Κι αν σίγουρος ήμουν
πως θα βρω το δρόμο
στο χάρτη του κόσμου
σημείωσα μόνο
πως χάθηκα


Χαμένος καιρός
τα χρόνια που λείπεις
τραγούδια της λύπης
σαχλά μουρμουρίζουν τριγύρω
στα ραδιόφωνα κλαίνε
και λέξη δεν λένε
να μοιάζει για λίγο αλήθεια



Πατώ το κουμπί
γιορτή στην τηλεόραση πάλι
σικέ εκπομπή να μας φτιάξει κεφάλι
χορεύουν γελούν και μισιούνται
στον τρύπιο φακό
το κακό ταξιδεύει ως εδώ


Σε θέλω πολύ
απόψε που όλα μικραίνουν
και οι ώρες πεθαίνουν
κοιτάζω το χρόνο να λιώνει


Να ρθεις να με βρεις
γιατί όλα σε θέλουν
σε θέλει και η νύχτα
σαν μέρα που λάμπει
και σπέρνει τον κόσμο ξανά


Να ρθείς να με βρεις
γιατί δεν αντέχω ακόμα μιαν ώρα
χαρά δεν ζητώ και ούτε λύπη αντέχω
εσένα αν δεν έχω εδώ


Το εδώ πουθενά
το τώρα ποτέ
αν δεν έρθεις η θάλασσα πλάνη
τα γέλια μας λάθος
κι οι φίλοι δεν είδαν
και οι δρόμοι στο τίποτα
απόψε εάν δεν έρθεις εδώ


Να ρθεις...


http://www.youtube.com/watch?v=V_df3D98dME

Αόρατο κενό

Κοιτάζω πια το κορμί μου
διάτρητο.
Αγέρηδες βουβοί λυσσομανούν
ακάλεστοι εντός του.
Φεύγουν οι ζωές μου, χάνονται.
Έπαθλα των τιμών που μου φορτώσατε
τις ώρες που σκλαβώνατε τη μοναξιά μου.

Κοιτάζω την ψυχή μου
διάτρητη.
Κι ειν’ οι πληγές παράσημα
που μου καρφώσατε χωρίς την άδειά μου.
Και μ’ όσα φέρω επάνω μου κενά
στα μάτια σας κοιτώ με πλήρη γνώση.
Ορθώνω τις πληγές που μου στοιβάξατε
και προσκυνώ το κάθε αίτημά σας.

Βουβοί αφέντες των λυγμών
και των δακρύων μου
και μύστες της ζωής μου.
Έχω στο μάγουλο κεντημένο το φιλί σας
κι είν’ η τιμή σας μια ολάκερη ζωή
κάτι απ’ το λίγο της ψυχής μου, που αφήσατε
να πνέει μέσα στο απρόσιτο κενό.

Ο μοντέρνος άνθρωπος δεν τολμά να σκεφθεί πως κάθε μέρα, κάθε στιγμή, μπορεί να πεθάνει, να παραδώσει ψυχή, πόσο μάλλον να 'χει ετοιμαστεί να δώσει λόγο.

Ο άνθρωπος που δεν έχει λαξεύσει τη μορφή της ζωής του τρέμει από φόβο μπροστά στο θάνατο γιατί αυτός του παρουσιάζεται άμορφος. Όπως δεν μπόρεσε να δώσει μορφή στη ζωή του δεν μπορεί να δώσει και την ανάστροφη μορφή του θανάτου του.

Άρθουρ Αντάμωφ (Πρόλογος στο "Το βιβλίο της φτώχειας και του Θανάτου" του Ρίλκε)

Έχουμε εκπορνευθεί ως την αιωνιότητα

και γεννάμε σ' ένα κρεβάτι πόνου

τον ψευδοκαρπό του θανάτου μας.

Και το έμβρυο ζαρωμένο και θλιβερό

σκεπάζει τα βλέφαρά του με τα χέρια του

σαν κάτι φριχτό να το απειλεί

και πάνω στο προτεταμένο μέτωπό του

διαβάζεται κιόλας το σημάδι

της αγωνίας όλων αυτών που δεν υπέφερε.

Και όλοι μας τελειώνουμε σαν κόρες με σκισμένη κοιλιά

που πεθαίνουν στη γέννα.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Το βιβλίο της φτώχειας και του θανάτου

Το άρωμα

Με κεριά στα μάτια
έρπω στα νώτα σου.
Φέγγω στα μονοπάτια
που αφήνεις το άρωμά σου
και μεθώ βουβά την ψυχή σου.

Και καθώς η νύχτα απλώνεται
σε βλέπω σε ήχους και κρυφές συναγωγές
σφίγγω τα χείλη μου μη βγει η ανάσα
μην ταράξει την απόκρυφη σιγή
κι άγνωστοι φόβοι σε πάρουν μακριά μου.

Μαινόμενα χέρια παλεύουν σε άγνωστες μελωδίες
και κάτω απ’ το γυμνό φεγγάρι
σε νιώθω το πιο αθώο θύμα μου
που ανήμπορα προσφέρεται
στην πλάνη της αγκαλιάς μου.

Εμπρός στην ακαταμάχητη θολότητα της νύχτας
οι μέρες σου μου δωρίζονται
κι η ψυχή σου αφήνεται στην κυριότητά μου.
Κι ό, τι ποθώ μου δίνεται
χωρίς αναστολές
και πεθαίνει μόλις έρθει η αυγή.

Η μαγική διαστροφή μου
σα χάδι στους ανήξερους αμνούς
που ευλαβικά με προσκυνούν
και με δωροδοκούν με την ψυχή τους.
Μα εγώ κρατώ μόνο τ’ άρωμά τους
και το γεύομαι κάθε αυγή
καθώς με απαρνιούνται.

Η άλλη φωνή

Τι πλάνη κι αυτή
να θάβεις τον εαυτό σου
στων ανθρώπων την άλλη βοή.
Στα δόντια τους να βλέπεις
το αίμα των ονείρων σου
να τρέχει να χαθεί
στων ανθρώπων την άλλη βοή.

Κι έτσι βουβή να μαίνεσαι
με πλανεύτρες ερινύες
πισθάγκωνα δεμένος στο κατάρτι

ο νους σου να ψελλίζει

ψίχουλα φωνής
που μάζεψε στο χρόνο.

Μα οι Σειρήνες τραγουδούν το σκοπό σου.
Πρέπει κοντά τους να πας.
Αυτές θα σου χαρίσουν τη γη.
Αυτές θα σου δείξουν των ανθρώπων

την άλλη φωνή.

Ένα παιδί φοβάται

Στις φλόγες του ήλιου σου θα ρίξω
τη σιωπή μου
και την ανάσα μου
η νιότη μου να πλημμυρίσει
την κρήνη της ψυχής σου.
Σε μια γωνιά του ήλιου σου θα γύρω
μωρό να αναστηθώ
στα στήθη σου να τραγουδώ
αγκαλιά με τους παλμούς σου
σαν ψαλμούς απόκοσμους
τα όνειρα που τα βράδια κεντάμε.

Κι έτσι δένονται οι ζωές μας
με χώμα σάρκινο
κι αίμα που στάζουν οι καρδιές μας.
Με κουβαλάς και με φωτίζεις
και σε πεινώ και σε διψώ
σαν της αυγής τα χρώματα
που έντυσες την ψυχή μου.
Και ξεδιψώ όταν μ’ αγγίζεις
σα χάδι μητρικό
όταν μ’ αφήνεις να σου τραγουδώ
πόσο οι καρδιές μας μοιάζουν.

Παράσημα θανάτου

Αποδίδοντας τις τιμές σου
μ’ έζωσε η χάρη σου.
Ημέρες ένδοξων αισθημάτων
νύχτες ονειροπόλων ψυχών.
Μα τούτο το πένθος
δε μ’ αφήνει να ζήσω,
τα παράσημα του παρελθόντος
η χαμένη μου ζωή.
Γι αυτό και απαρνούμαι
την ανοίκεια προσφορά σου,
ναυαγός στις θάλασσες της αγάπης σου
γερνώ θωρώντας τη ζωή σου.

Ό, τι σιγοβράζει σιγανό θα μείνει
κι ό, τι μ’ έζησε γρήγορα θα πεθάνει.
Ρημαγμένη και άδεια
τις τιμές των δειλών φορώ
και στην ασφάλεια της κενότητας
γέρνω την ψυχή μου.
Έτσι ανύποπτα
των ανθρώπων οι φυγές
σπαράζουν των κοινών ονείρων
τις υποσχέσεις.
Κι όλο παράσημα θανάτου γεμίζουν
οι ζωές εκείνων που είδαν
παράδεισους να εκπίπτουν.

Che fece .... il gran rifiuto

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του.

Κωνσταντίνος Καβάφης

Οι ποιητές κι ο χρόνος

"Αγγιζόμαστε. Με τι; Με φτερουγίσματα,
ακόμα και με αποστάσεις αγγιζόμαστε.
Ένας ποιητής και μόνο ζει, και πότε πότε συναντά
εκείνος που τον φέρει εκείνον που τον έφερε".

Ράινερ Μαρία Ρίλκε

Το Μεγάλο Ναι

Ο τελευταίος πειρασμός είναι η πιο μεγάλη προδοσία:
να κάνεις το σωστό για τη στραβήν αιτία…

Τόμας Έλιοτ,

Φονικό στην Εκκλησιά (1935)

Η ουσία των ανατροπών

Η όλη σκέψη μου εκτείνεται γύρω απ’ τις συνέπειες που μπορούν να έχουν οι μικρές και καθημερινές ανατροπές στη ζωή μας.
Ας εξηγήσουμε πρώτα τι εννοούμε με τον όρο ‘ανατροπές’. Οι ανατροπές δεν είναι τίποτα περισσότερο από γεγονότα, συμβάντα, που είναι ικανά να ανακόψουν προσωρινά την ομαλή εξέλιξη της καθημερινότητάς μας, έτσι όπως είναι δομημένη από εμάς. Ουσιαστικά μιλούμε για αντισυμβατικά γεγονότα προς τη ρουτίνα.
Οι ανατροπές καθώς συμβαίνουν μας καλούν να ανταποκριθούμε σ’ αυτές, ώστε, ξεπερνώντας τες να προχωρήσουμε. Είναι ερεθίσματα στα οποία αντιδρούμε. Είναι δοκιμασίες καθημερινές της ζωής μας. Με την τριβή και το χρόνο προστίθενται στις εμπειρίες μας. Έτσι μέρος αυτού που γινόμαστε και είμαστε ως άνθρωποι, το οφείλουμε σ' αυτές τις ουσιαστικές ανατροπές.
Κι εδώ υπεισέρχεται ένας ακόμη παράγοντας. Τα καθημερινά ανατρεπτικά γεγονότα είναι φορείς ουσίας. Κι αυτό, διότι ζητούν από μας το κάτι παραπάνω απ’ τη συμβατικότητα της ρουτίνας, μέσα απ’ την οποία πολύ εύκολα μπορούμε και να υποκρινόμαστε, άρα να περιορίζουμε την αντίδρασή μας στα ερεθίσματα.
Η δύσκολη καθημερινότητα, που είναι πλούσια σε εμπειρίες, είναι κατά κάποιο τρόπο επιλογή του ανθρώπου, απ’ τη στιγμή που ο άνθρωπος που ζει μέσα σ’ αυτή δεν είναι φύσει ράθυμος. Διότι αν ήταν όντως τεμπέλης και φυγόπονος, τότε δε θα άντεχε εξαρχής να μπει σ’ ένα τέτοιο καλούπι. Το ίδιο το σύστημα θα τον είχε αποβάλει.
Συνεπώς, αγγίζοντας κάποιους άλλους τομείς, μπορούμε να πούμε ότι οι δραστήριοι κι ενεργητικοί άνθρωποι, που δεν αντέχουν να βρίσκονται για πολύ σε ησυχία αναζητούν τις εμπειρίες στην καθημερινότητά τους. Όταν αυτές τους προλαβαίνουν, εκείνοι αμέσως ανταποκρίνονται, ώστε να μην μείνει στάσιμη η ζωή τους και να βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς όλα κυλούν γύρω τους.
Καθώς τις βιώνουν αυτές τις ανατροπές, τις διαχειρίζονται ανάλογα με την ηθική και το χαρακτήρα τους. Αναγνωρίζουν την ουσία των ανατροπών ή παραβλέπουν τα σημεία και προχωρούν προσδοκώντας ο καθένας αυτά που νομίζει ωφέλιμα για τον εαυτό του. Δηλαδή παρόλο που η ενεργητικότητα ή άλλες εξωτερικές επιταγές (κοινωνικοί ρόλοι) μπορεί να είναι κοινός τόπος αφετηρίας προς την αντιμετώπιση των ανατροπών, ωστόσο η ποιότητα του κάθε ανθρώπου διαμορφώνει τις συνέπειες που θα έχουν αυτές οι ανατροπές σε προσωπικό επίπεδο.

Η γυναίκα που διάβαζε ποιήματα

στεκότανε κοντά στη φωτιά

και δυο μαύρα πουλιά της φέρναν μηνύματα

από μια αγάπη παλιά: " ποτέ πια " !

Η γυναίκα που μιλούσε στα κύματα
χόρευε σε μια ακρογιαλιά
ένα βαλς μανιασμένο με λυτά τα μαλλιά
και προχώρησε στα βαθιά.

Η γυναίκα που έσκαβε μνήματα
και δεν είχε μιλιά
κοιτούσε τον θάνατο σαν μια αγάπη παλιά
και ψιθύριζε με μάτια σβηστά.

Για όλα αυτά που ζήσαμε, μόνοι με τους μόνους
μοιράζοντας τους πόνους.
Tις ώρες που δακρύσαμε, μόνοι με τους μόνους
μοιράζοντας τους πόνους.

Τραγούδι: Η γυναίκα που διάβαζε ποιήματα
Στίχοι/Μουσική: Διάφανα Κρίνα

ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΑΙΔΕΨΑΝ

Εκείνοι που μας παίδεψαν βαραίνουν μέσα μας πιο πολύ
όμως η δική σου τρυφερότητα πόσον καιρό ακόμα θα βαστάξει;
'Ο,τι μας γλύκανε, το ξέπλυνε ο χρόνος κι η συναλλαγή,
εκείνοι που μας χαμογέλασαν βουλιάξαν σε βαθιά πηγάδια
και μείναν μόνο εκείνοι που μας πλήγωσαν,
εκείνοι που αρνήθηκαν να τους υποταχτούμε.
Εκείνοι που μας παίδεψαν βαραίνουν πιο πολύ…

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Ν' αγαπάς

Ν' αγαπάς τα βουνά και τα πέλαγα,

τους γνωστούς και τους άγνωρους τόπους,
τα πουλιά, τα λουλούδια, τα σύννεφα,
και πολύ ν' αγαπάς τους ανθρώπους.

Τα θεριά ν' αγαπάς και τ' ανήμερα,
τα νησιά, τα ποτάμια, τ' αστέρια.
Κι αν ποτέ σε πληγώσουν κατάστηθα
φίλοι, αγρίμια, λευκά περιστέρια,

ν' αγαπάς, να ξεχνάς και να χαίρεσαι
τη δική σου γαλήνη και κείνα
που μ' αγάπη το νου μας φωτίζουνε,
και βλασταίνουν αμάραντα κρίνα.



Στίχοι: Νίκος Βελιώτης
Ερμηνεία: Παντελής Θαλασσινός

Αν μόνο μια φορά το πάν απόλυτα σιωπούσε
Αν το τυχαίο και συμπτωματικό βουβαινόταν
Και το γέλιο το γειτονικό,
Αν ο θόρυβος των αισθήσεών μου ηρεμούσε,
Που τόσο μ’ εμποδίζει ν’ αγρυπνήσω

με μια χιλιόμορφη σκέψη θα δυνόμουν ίσως
ως τα πέρατα σου να σε στοχαστώ
και (μόνο όσο κρατά ένα χαμόγελο) να σε κρατήσω
σε κάθε ζωή για να σε χαρίσω
σαν ένα Ευχαριστώ


απόσπασμα ποιήματος από το Ωρολόγιον του Rainer Maria Rilke

(συνέχεια περί προσώπου)

Αρνητικό και θετικό πρόσωπο

Όταν προσπαθούμε να προστατεύσουμε το πρόσωπο των άλλων, μπορούμε να δώσουμε προσοχή στις ανάγκες του αρνητικού ή του θετικού τους προσώπου. Το αρνητικό πρόσωπο ενός ατόμου είναι η ανάγκη του να είναι ανεξάρτητο, να έχει ελευθερία δράσης και να μη δέχεται επιβολές από τους άλλους. Η λέξη 'αρνητικό' στην προκειμένη περίπτωση δεν σημαίνει 'κακό', είναι απλώς ο αντίθετος πόλος του 'θετικού'. Το θετικό πρόσωπο ενός ατόμου είναι η ανάγκη του να είναι αποδεκτό, ακόμη και αγαπητό, να αντιμετωπίζεται ως μέλος της ίδιας ομάδας και να γνωρίζει ότι τις ανάγκες του τις συμμερίζονται και τα άλλα άτομα. Με απλά λόγια, το αρνητικό πρόσωπο είναι η ανάγκη του ατόμου να είναι ανεξάρτητο και το θετικό πρόσωπο είναι η ανάγκη του να έχει σχέσεις.

Συνεπώς, μια πράξη προστασίας του προσώπου που προσανατολίζεται στο αρνητικό πρόσωπο του ατόμου συνήθως δείχνει σεβασμό, υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του χρόνου και των ενδιαφερόντων του άλλου, και περιλαμβάνει ακόμη και μια συγνώμη για την επιβολή ή τη διακοπή. Όλα αυτά ονομάζονται και αρνητική ευγένεια. Μια πράξη προστασίας του προσώπου που αφορά το θετικό πρόσωπο του ατόμου συνήθως εκφράζει αλληλεγγύη, δίνει έμφαση στο ότι και οι δύο ομιλητές/τριες επιθυμούν το ίδιο πράγμα και ότι έχουν έναν κοινό σκοπό. Όλα αυτά ονομάζονται και θετική ευγένεια.

George Yule, Πραγματολογία, ΙΝΣ

Νεανική αβεβαιότης

Κοντά στη χαραυγή
το ‘χα πια καταλάβει.
Ήρθαν να πάρουν τις ψυχές μας.
Γιατί τόσο νωρίς;
Πριν αγαπήσουμε τα νιάτα μας
πριν διδαχτούμε από τις πλάνες μας.

Αυτήν, ειν’ η αρχή μας
απ’ αυτή γεννιόμαστε
και σ’ αυτήν στηρίζουμε
τη μικρή πορεία μας.
Άλλη δεν έχουμε απ’ αυτήν
να κάνουμε ζωή τον τάφο μας
να ζούμε αγνή την αγάπη μας.

Άλλη δεν έχουμε απ’ αυτήν.
Η αγάπη στέργει πάνω
απ’ τους αγνούς χειμάρρους
της φευγάτης νιότης μας
κι εμείς μικροί θεοί
πνιγόμαστε στο βιασμό της θάλασσας.

Αλήτες και θρασείς
τη γραπώνουμε απ’ τα μαλλιά
λες και αύριο δε θα ‘ναι κει
η θάλασσα που κολυμπά στις καρδιές μας.

Άλλη απ’ την αγάπη δεν έχουμε
να μας μετανοιώνει
που αφήσαμε γυμνά τα κορμιά μας
να γδαρθούν στα ελαφρά πατήματα
της αβεβαιότητάς μας.

Γιατί άλλη πιο σίγουρη απ’ αυτήν
δεν έχουμε.
Να μας γυρεύει και να μας περιμένει
τη θάλασσα και την αγάπη.

Αυτοψία

Ποιος ρωτήθηκε αν θέλησε
σε τούτη τη στοιβάδα
της άνομης ζωής
να περιστρέφεται η ψυχή του;

Άτομα σαρκικών στερήσεων
θύτες σε τούτη την πλεκτάνη
θανάτωσαν τις υπάρξεις τους
σε θάλασσες αναγκών.

Δε ρωτήθηκα αν θέλησα
στου άσπιλου κορμιού σου
τις γωνιές να ζω.
Μόνο ερωτεύτηκα.

Του παντοδύναμου κακού
τους ρόλους
πρόθυμα υποδύθηκα
κι επέζησα

πέφτοντας
από γκρεμισμένους πόθους
στιγμών που έζησα
μαζί σου.

Διαβρώθηκα.
Κανένα έγκλημα δεν είναι τέλειο.
Κι εσένα σκηνοθέτη
των μιαρών θυμήσεων

σ’ άφησα να καις
στο τέλμα
των ανολοκλήρωτων
μονόπρακτων.

Αγάπη μου,
αυτός ο ρόλος δε μου πάει.

Το ανθρώπινο πρόσωπο (έπεται συνέχεια περί προσώπου)

O άνθρωπος καθορίζεται από τρία κομμάτια του: Tην κληρονομικότητά του, την αγωγή και το περιβάλλον του και την ελευθερία του. Tην τρομερή ελευθερία του που μπορεί να φέρει τούμπα και τα δύο προηγούμενα. Φοβόμαστε όμως να είμαστε ελεύθεροι γιατί η ελευθερία απαιτεί δουλειά κι ευθύνη. Προτιμούμε να ζαρώνουμε σε μια «ξεκούραστη» δυστυχία, σε μια ηδονική γκρίνια, από τους ανοιχτούς ορίζοντες. Aν δεν μπορούσαμε να διαλέγουμε ελεύθερα δεν θα είχε νόημα να έρθει ο Xριστός να μας καλέσει να τον διαλέξουμε. Oλα θα ήταν καλουπωμένα και ακίνητα ερήμην μας. [...] Γεννηθήκαμε με το πρόσωπο που μας χάρισε ο Θεός και με τα χρόνια αποκτούμε το πρόσωπο που μας αξίζει!

Μάρω Βαμβουνάκη

Πηγή: Εικόνες

(παρμένο απ'τη σελίδα της στο facebook)

Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 28-31 Μαΐου

Η θεματική έκθεση της 6ης ΔΕΒΘ 2009 είναι αφιερωμένη στην ΙΣΤΟΡΙΑ.

Θα εκτεθούν τα βιβλία της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής των ελλήνων εκδοτών: βιβλία ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, ιστορικά μυθιστορήματα, δοκίμια και μελέτες, ιστορικά λευκώματα.
Θα οργανωθούν παρουσιάσεις βιβλίων και ομιλίες ελλήνων και ξένων συγγραφέων και ιστορικών, κινηματογραφικές προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ βασισμένων σε διάσημα βιβλία ιστορίας αλλά και πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων που θα μετατρέψουν την επίσκεψη στο περίπτερο της θεματικής έκθεσης σε μια αξέχαστη εμπειρία στα μονοπάτια της Ιστορίας...

Ιδιαίτερη θέση κατέχει το Παιδικό Βιβλίο, με άφθονες ομιλίες, παρουσιάσεις κι εκδηλώσεις για παιδιά.

Με αφορμή το «Ετος Ρίτσου 2009» που κήρυξε το Υπουργείο Πολιτισμού το ΕΚΕΒΙ θα οργανώσει στο περίπτερό του ένα ειδικό αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο που θα περιλαμβάνει την κινητή έκθεση με τη ζωή και το έργο του ποιητή καθώς και όλα τα έργα του συμπεριλαμβανομένων και των μεταφρασμένων. Επίσης το Σάββατο 30/5 (8.00 μ.μ.) θα πραγματοποιηθεί συναυλία στην κεντρική πλατεία της έκθεσης με γιορτινή ατμόσφαιρα με τραγούδια των: Μίκη Θεοδωράκη, Θάνου Μικρούτσικου, Χρήστου Λεοντή και Παναγιώτη Μπούσαλη.

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα: http://www.ekebi.gr/appdata/tbf09/program/flipbook/

Περί ψυχής

«Δεν έχει δεσπότη η αρετή· ανάλογα αν την τιμάει κανείς ή την περιφρονεί, θα 'ναι και πιο μεγάλο ή πιο μικρό το μερτικό του επάνω της. Η ευθύνη είναι αυτουνού που διαλέγει· ο θεός δεν έχει ενοχή».

Πλάτωνος, Πολιτεία

Έτσι, καταλήγουν οι ψυχές μας στα χέρια της Λάχεσης κι ο καθείς κάνει την επιλογή του για τη νέα του ζωή! Σ' αυτήν την απόφαση κρέμεται η ψυχή του ανθρώπου... γιατί εν τέλει είναι θέμα επιλογής. Κι αυτός είναι ο αέναος αγώνας του ανθρώπου, να αποκτήσει εκείνες τις βάσεις, που θα τον οδηγήσουν στην σωστότερη επιλογή, στην ικανότητα να διακρίνει απ' τα δύο ακραία τη μεσότητα, το δρόμο που οδηγεί στην αρετή.

Το μανιφέστο

Πόσο με γέλασες χρόνε
με δοκίμασες καθώς περίμενα
μ’ ολάνοιχτη καρδιά
κι ύστερα στα δίχτυα της συνήθειας
με σοφία μ’ έμπλεξες.

Έκπτωτη απ’ του κορμιού μου
τους μυώνες
απ’ του μυαλού μου
τα αισθητήρια
αρνούμαι την ενσώματη ψυχή μου.

Τώρα πρέπει να παγώσω την καρδιά μου
να θάψω τη ζωή
να κλάψω πάνω απ’ το άφθαρτο μάρμαρο.
Στα μνήματά μας
να γκρεμίζω τους σταυρούς
να σβήνω τα καντήλια
μήπως κι οι νεκροί με ξυπνήσουν
και συνέλθω
απ’ την εθιστική αγάπη σου.

Τα χρόνια που περίμενα
δεν τα σεβάστηκες
στυγνέ εργοδότη της φθοράς.
Όσα μόχθησα ν’ αποχτήσω
μου τα στέρησες.
Και τώρα δεν έμεινε άλλο
παρά να σου φωνάζω.
Γιατί κι εμένα δουλικό σου
με κατάντησες
αφού εθίστηκα σε όσους αγαπώ.


Θεσσαλονίκη, 18/5/09

«Ω, ανθρώπινη αγάπη! Μας δίνεις στη Γη αυτό που περιμένουμε στον Ουρανό.»

Έντγκαρ Άλαν Πόε

Μήπως τελικά αυτό που ψάχνουμε να κατακτήσουμε εκεί πάνω και πέρα από αυτόν τον κόσμο είναι κάτι που μπορούμε πρώτα να το βιώσουμε πέρα για πέρα εδώ; Τελικά πόσο το άγνωστο είναι όντως άγνωστο;

ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΣΗ (Τα χειρόγραφα του φθινόπωρου)

Κι μια μέρα θέλω να γράψουν στον τάφο μου:

έζησε στα σύνορα

μιας ακαθόριστης ηλικίας και πέθανε για

πράγματα μακρινά

που είδε κάποτε σ' ένα αβέβαιο όνειρο.


Τάσος Λειβαδίτης, Ψήνματα

Ως φιλίας δεσμόν εχαρακτήριζαν οι αρχαίοι γενικώς και την σχέσιν μαθητού προς διδάσκαλον, και αν ακόμη τους εχώριζε μεγαλυτέρα ηλικίας διαφορά, εν αντιθέσει προς την σημερινήν αντίληψην, η οποία διαβλέπει εις την σχέσιν αυτήν κάτι ανάλογον προς την σχέσιν γονέως και τέκνου. Εις τον Φαίδωνα, οι μαθηταί του Σωκράτους έχουν προς στιγμήν την εντύπωσιν, ότι με τον θάνατόν του θα μείνουν ορφανοί, αλλά κυρίως εταίρος των είναι ο Σωκράτης και εταίρον ή φίλον τον ονομάζει ρητώς και ο Απολλόδωρος ο φανατικός και ο Πλάτων ο νηφάλιος εις την 7. επιστολήν του. Δεν πρόκειται περί απλής διαφοράς εις τας λέξεις. Είναι διαφορά εις τον τρόπον του σκέπτεσθαι. Ο μαθητής έχει απέναντι του διδασκάλου του το αίσθημα της αυτοτελείας του και την προοπτικήν του να συνεχισθή η σχέσις αυτή και εις την νέαν ζωήν, που θα δημιουργήση. Δεν βλέπει την σχέσιν αυτήν ως μίαν κηδεμονίαν χρήσιμον κάποτε, αλλ' άχρηστον εις το μέλλον και δυσάρεστον ίσως, αφού είναι ο ζωντανός μάρτυς της εξαρτήσεώς του. Έτσι εξηγείται και το περίεργον φαινόμενον, ότι δυναμώνει η ευγνωμοσύνη σου προς τους διδασκάλους σου και γίνεται περιπαθεστέρα, όταν αρχίζεις να ωριμάζεις τόσον, ώστε να ημπορής να τους αντικρύσης ως συναδέλφους και φίλους.

Πλάτωνος,Συμπόσιον, κείμενον, μετάφρασις και ερμηνεία υπό Ι. Συκουτρή, Ακαδημία Αθηνών,Ελληνική Βιβλιοθήκη, Αθήναι 1934, σελ. 58 (δικές μου οι εμφάσεις στο κείμενο)

Όταν κοιτάς από ψηλά...

Είσαι αμέριμνος, κάθεσαι αφοσιωμένος στ' αυγά σου, ώσπου στα πόδια σου έρχεται ένα αεροπλάνο. Επιλέγεις και μπαίνεις μέσα. Αυτό σε σηκώνει και σε βγάζει στον κόσμο. Σε περνάει πάνω απ' τον κόσμο. Κι εσύ εκστατικός κοινωνείς το οξυγόνο του φρέσκου αέρα, που ανανεώνεται κάθε στιγμή, κάθε λεπτό. Πετάς πάνω απ' τον κόσμο, βλέπεις τον κόσμο, ίσως όχι πάντα από τόσο κοντά, ώστε να τα διακρίνεις όλα καθαρά. Αλλά τα πόδια σου έβγαλαν φτερά, η καρδιά σου απέκτησε μάτια κι ο νου σου οξυγονώθηκε. Αυτό είναι το αντάμωμα με την Επιστήμη. Αυτό είναι το αντάμωμα με τη γνώση, με την αέναη και αδιάκοπη έρευνα, χωρίς να χαθεί από μέσα σου η ανθρωπιά, η σημασία της γόνιμης επικοινωνίας.

Ο Ελεγκτής

Ένας μπαξές γεμάτος αίμα

είν' ο ουρανός

και λίγο χιόνι

έσφιξα τα σκοινιά μου

πρέπει και πάλι να ελέγξω

τ' αστέρια

εγώ

κληρονόμος πουλιών

πρέπει

έστω και με σπασμένα φτερά

να πετάω.


Μακάρι να βρει πέννα και χαρτί εκεί που πάει.....


Μίλτος Σαχτούρης

Επιλογικό

Να με θυμόσαστε - είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα
χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,
για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα.

Την ομορφιά
Ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βιός μου το μοίρασα δίκαια.
Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ' ένα κρινάκι του αγρού
τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε.

Και συγχωράτε μου αυτή την τελευταία μου θλίψη:

Θάθελα ακόμη μια φορά με το λεπτό δρεπανάκι του φεγγαριού να θερίσω
ένα ώριμο στάχυ. Να σταθώ στο κατώφλι, να κοιτάω,
και να μασώ σπυρί σπυρί το στάρι με τα μπροστινά μου δόντια
θαυμάζοντας κι ευλογώντας τούτον τον κόσμο που αφήνω,
θαυμάζοντας κι Εκείνον που ανεβαίνει το λόφο στο πάγχρυσο λιόγερμα. Δέστε:
Στο αριστερό μανίκι του έχει ένα πορφυρό τετράγωνο μπάλωμα. Αυτό
δεν διακρίνεται πολύ καθαρά. Κι ήθελα αυτό προπάντων να σας δείξω.

Κι ίσως γι' αυτό προπάντων θ' άξιζε να με θυμάστε.

Καρλόβασι, 30.7.1987

Με μεγάλη χαρά αποδέχομαι την πρόσκληση της βιογράφου του Γιάννη Ρίτσου κυρίας Αγγελικής Κώττη να συμμετέχω στο δια-ιστολογικό αφιέρωμα στον μεγάλο Έλληνα ποιητή εν όψει της εορτής της Πρωτομαγιάς, ημερομηνία την οποία συμβολικά ο ποιητής διατηρούσε ως ημερομηνία γέννησης.
Συνδυάζοντας το Έτος Ρίτσου (εκατό χρόνια από τη γέννησή του το 1909) με την επικείμενη εορτή τιμούμε και ευχαριστούμε για την προσφορά του τον παρ’ ολίγο νομπελίστα ποιητή, το πολυβραβευμένο Γιάννη Ρίτσο, μα πάνω απ’ όλα τον πολυτάλαντο αυτό άνθρωπο που έντυσε τις ψυχές μας με ασύλληπτες μουσικές κι εικόνες μέσα απ’ τα ποιητικά του καλλιτεχνήματα. Τιμούμε κι ευχαριστούμε το σοφό αριστερό ποιητή που με τα έργα του πρόβαλε τη σημασία του αγώνα ως ιδέα και όχι του αγώνα μόνο για την ιδέα.

Αλλιώς

Κεντώ στην ατάραχη καρέκλα μου
τους φόβους και τους πόθους μου,
για σένανε μιλάω στις κλωστές
και μιμούμενη το τρίξιμο του ξύλου
παραμιλώ πως σε θυμάμαι έτσι
όταν από ψηλά με κοίταζες, έκπτωτε.
Πώς με ντροπιάζουν οι ματιές σου
στο γυμνό μου σώμα.
Τα εργόχειρα που σου φυλούσα
μ’ απαρνήθηκαν
και δε βρίσκω τη δαχτυλήθρα μου πια.
Πού μας ξέφυγε;

Στης προσβολής το χάδι σου
κρύβω τα γυμνά μου σημεία,
η άλλοτε στέρεη πολυθρόνα
ουρλιάζοντας σπάει
και χύνομαι ξανά γυμνή
να βρω τη πεταμένη μου αγκαλιά.
Να καθίσω την ψυχή μου
ακέραιη και αναβλύζουσα τη νιότη της
αλλιώτικα να μπήξω τις κλωστές
στο έδαφος αλλιώτικα να σ’ ακουμπήσω.
Ακριβέ μου έκπτωτε…
τώρα κάθισα κι εγώ αλλιώς.


Βόλος, 24/4/09

EKEINO

Έρχονται ώρες, που ξαφνικά σε πλημμυρίζει ολάκαιρο
η νοσταλγία του ανέκφραστου - σαν τη θολή, αόριστη
ανάμνηση απ' τη γεύση ενός καρπού,
πουφαγες κάποτε, πριν χρόνια, σαν ήσουνα παιδί,
μια μέρα μακρινή, λιόλουστη - και θέλεις να τη θυμηθείς
κι όλο ξεφεύγει. Τα μάτια σου
γεμίζουν τότε απόνα θάμπος χαμένων παιδικών καιρών.
Ή ίσως κι απο δάκρυα.

Γι αυτό, σας λέω, πιστεύετε πάντοτε έναν άνθρωπο που
κλαίει. Είναι η στιγμή που σας απλώνει το χέρι του,
φιμωμένο και γιγάντιο,
Εκείνο που ποτέ δε θα ειπωθεί.


Τάσος Λειβαδίτης
"Ποιήματα"

Οσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινή ανοησία,
ως που vα γίνει σα μιά ξένη φορτική.


Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1913)

Θεωρώντας την πληρότητα

Στους ασάλευτους κόσμους
που έμελλε να γεννηθώ
έζησε η αεικίνητη ψυχή μου.
Τώρα γερνώ πάνω απ’ τα μνήματα
των συγχωρεμένων αισθημάτων μου
κι έρπω σε λευκούς χιτώνες
χωρίς να τους τσαλακώσω
καθώς ασμίλευτα βέλη
με καρφώνουν στο χώμα.

Τώρα ντύνομαι καινούρια μάτια
καινούριες φιλοσοφίες
καθώς οι γέροι ζουν στ’ αποφθέγματα
μα θυμούμενη την παιδική μου όρεξη
θέλησα να σφίξω στα χέρια μου
τα λευκά τούτα ιμάτια
που ευωδιάζουν καθώς ίστανται
και παρίστανται στη ζωή μου.

Και στη σοφία που μου δώρισαν
οι έξωθεν χωμάτινες πτώσεις
φιλώ τα ρούχα σου.
Κρατώ το βίωμα βουβό
σε σωρεία άφωνων κραυγών
μπορεί και να δακρύσω κρυφά.
Μα σαν ξεσπάσει το φιλί μου
θα ‘ναι που μ’ ανοικειώνει
η αυτοπροσφορά σου.
Σαν σε νίψω με τα δάκρυά μου
θα ‘ναι που το πνεύμα σου με πλήρωσε.


Βόλος, 13/4/09

Όσα δε λέω

Κοίτα τα χέρια μου, κοίτα τα!
Βαθιές οι χαρακιές σου πάνω τους.
Διυλίζοντας την καρδιά μου
και τον τελευταίο μαρτυρικό κόκκο αγάπης
σου τον παραδίδω.
Χτύπα πάνω μου.
Σαν το μανιασμένο κύμα.
Σαν άλλος Άτλας ευλαβικά θα σηκώσω
το απόβαρο της στεναχώριας σου.
Χτύπα πάνω μου.
Οι ουλές μιας φιλίας είναι οι πιο ένδοξες.
Χτύπα πάνω μου.
Πώς με λυτρώνει το βιαστικό πετάρισμα
της ψυχής σου
αυτό που με ορμή μου το παρέχεις.

Χτύπα με
έτσι όπως τα μάγουλά μου
να κλαίνε τα δικά σου δάκρυα.
Κι όσο χαμογελώ
ο πόνος σου θα φεύγει.
Πως σαν έτσι σ’ αγαπώ
έτσι να ρίχνεις πάνω μου
τους πόνους σου.
Έτσι να με γεμίζεις μ’ αυτά
που το πιο λαβωμένο πουλί
δε βαστάζει να σηκώσει.
Μη κοιτάς που δε μιλώ.
Βλέπε όσα δε λέω
και χτύπα πάνω μου.

Βόλος, 10/4/09

Αποκαλυπτήρια

Κατείχα την υψηλή κυριότητα
των συναισθημάτων μου
πορευόμουν κατά το ήμισυ τυφλή
σε παρόδους και αδιεξόδους.
Μα ένας ο δρόμος της αγάπης.
Διμελής κι απρόβλεπτος
σαν τους δρόμους σου μούσα μου
πόλη που μ’ έθρεψες με την απώλεια.
Πόλη που έσπειρες νερό
και θέρισες αγάπη.

Το χέρι σου με ψηλαφίζει
και βρίσκει τον πυρήνα της έκλειψης.
Τον σκοτεινό ήλιο της ψυχής μου
ξεντύνει μονομιάς.
Και ιδού το φέγγος σου
στην ολόκληρη καρδιά μου.
Ακέραιη πια σου εναποθέτω
την κραυγή της αγάπης μου.
Περιβλήθηκα την ολόφρεσκη αχλύ του νεογέννητου
κι έτσι ανήμπορα στα παραδίδω όλα.

Βόλος, 10/4/09

Τιμητική Εκδήλωση για τον Εμμανουήλ Κριαρά

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών διοργανώνουν τιμητική εκδήλωση για τον ομότιμο καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής την Τετάρτη 8 Απριλίου 2009 και ώρα 7.30 μ.μ.

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν
--ο καθηγητής Βασίλης Κατσαρός, πρόεδρος του Δ.Σ. του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών, με θέμα: "Η προσφορά του Εμμανουήλ Κριαρά στις βυζαντινές σπουδές",

--η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κομνηνή Πηδώνια με θέμα: "Το κρητολογικό έργο του Εμμανουήλ Κριαρά" και

--η καθηγήτρια Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη με θέμα: "Η συμβολή του Εμμανουήλ Κριαρά στη νεοελληνική γλώσσα"

Μισός νικητής

Παρατηρώντας το γεμάτο τασάκι
έχωσα τα χέρια μου στις στάχτες
από τόλμη
να δω πώς αισθάνεται αυτός
που πάταξε τον μαυροφορεμένο
φορέα της αβάσταχτης σκοτεινότητας.
Έγδαρα με τα νύχια μου
το γκρι κατακάθι στο γυαλί
αυτό που μάταια προσπάθησα σε ανθρώπους.

Κάποτε παθητικά δεχόμουν τον καπνό
κάποτε ενεργητικά αγαπούσα.
Τώρα αυτόχειρ των σωθικών μου
αφού οξειδώθηκε η αγάπη μέσα μου.

Κι έθεσα το σώμα μου ενώπιον της φθοράς
να πολεμήσω με τα δικά σου όπλα
κι εξυψώθη η ψυχή μου
έναντι των σκοτεινών ηδυπαθειών σου.

Ένα σημάδι κουβαλώ από τούτο τον αγώνα
την ουλή της ασπίδας σου στην ψυχή μου.
Κανείς δε μένει ολόκληρος.


Θεσσαλονίκη, 2/4/09

Η ΝΕΦΕΛΗ

Μέρα τη μέρα ζω - που ξέρεις αύριο τι ξημερώνει.
Το 'να μου χέρι τσαλακώνει τα λεφτά και τ' άλλο μου τα ισιώνει

Βλέπεις χρειάζονται όπλα να μιλάν στα χρόνια μας τα χαώδη
και να 'μαστε και σύμφωνοι με τα λεγόμενα «εθνικά ιδεώδη».

Τι με κοιτάς εσύ γραφιά που δεν εντύθηκες ποτέ στρατιώτης
η τέχνη του να βγάζεις χρήματα είναι κι αυτή μία πολεμική ιδιότης

Δεν πα' να ξενυχτάς- να γράφεις χιλιάδες πικρούς στίχους
ή να γεμίζεις με συνθήματα επαναστατικά τους τοίχους

Οι άλλοι πάντα θα σε βλέπουν σαν έναν διανοούμενο
και μόνο εγώ που σ' αγαπώ: στα όνειρά μου μέσα έναν κρατούμενο.

Έτσι που αν στ' αλήθεια ο έρωτας είναι καταπώς λεν «κοινός διαιρέτης»
εγώ θα πρέπει να 'μαι η Μαρία Νεφέλη κι εσύ φευ ο Νεφεληγερέτης.

Χαράξου κάπου με οποιονδήποτε τρόπο και μετά πάλι
σβήσου με γενναιοδωρία.


Οδυσσέας Ελύτης, Μαρία Νεφέλη (1978)

Σοφοί δε προσιόντων

Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,
σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.

Φιλόστρατος, Τα ες τον Τυανέα Aπολλώνιον, VΙΙΙ, 7

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,

πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα

αντιλαμβάνονται. Η ακοή

αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών

ταράττεται. Η μυστική βοή

τούς έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.

Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν

έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

Κωνσταντίνος Καβάφης

Ευαγγελισμός - Ελληνισμός

Με μιας ανοίγει ο ουρανός, τα σύγνεφα μεριάζουν,

οι κόσμοι εμείνανε βουβοί, παράλυτοι κοιτάζουν.

Μια φλόγα αστράφτει... ακούονται ψαλμοί και μελωδία...

Πετάει έν' άστρο... σταματά εμπρός εις τη Μαρία...

"Χαίρε της λέει αειπάρθενε, ευλογημένη χαίρε!

Ο Κύριός μου είναι με σε. Χαίρε Μαρία, Χαίρε!"

Επέρασαν χρόνοι πολλοί... Μια μέρα σαν εκείνη

αστράφτει πάλι ο ουρανός... Στην έρμη της την κλίνη

λησμονημένη, ολόρφανη, χλωμή κι απελπισμένη,

μια κόρη πάντα τήκεται, στενάζει αλυσωμένη.

Τα σιδερά είναι ατάραγα, σκοτάδι ολόγυρά της.

Η καταφρόνια, η δυστυχιά σέπουν τα κόκαλά της.

Τρέμει με μιας η φυλακή και διάπλατη η θυρίδα

φέγγει κι αφήνει και περνά έν' άστρο, μιαν αχτίδα.

Ο 'Αγγελος εστάθηκε, διπλώνει τα φτερά του...

"Ξύπνα, ταράζου, μη φοβού, χαίρε, Παρθένε, χαίρε.

Ο Κύριός μου είναι με σε, Ελλάς ανάστα, χαίρε".

Οι τοίχοι ευθύς σωριάζονται. Η μαύρ' η πεθαμένη

νοιώθει τα πόδια φτερωτά. Στη μέση της δεμένη
χτυπάει η σπάθα φοβερή. Το κάθε πάτημά της

ανοίγει μνήμ' αχόρταγο. Ρωτά για τα παιδιά της...
Κανείς δεν αποκρένεται... Βγαίνει πετά στα όρη...

Λιώνουν τα χιόνια όθε διαβεί, όθε περάσει η Κόρη.

"Ξυπνάτε εσείς που κοίτεστε, ξυπνάτε όσοι κοιμάστε,
το θάνατο όσοι εγεύτητε, τώρα ζωή χορτάστε".

Οι χρόνοι φεύγουνε, πετούν και πάντα εκείνη η μέρα

είναι γραμμένο εκεί ψηλά να λάμπει στον αιθέρα

μ' όλα τα κάλλη τ' ουρανού. Στολίζεται όλη η φύση

με χίλια μύρια λούλουδα για να τη χαιρετήσει.

Γιορτάστε την, γιορτάστε την. Καθείς ας μεταλάβει

από τη χάρη του Θεού. Και σεις και σεις οι σκλάβοι,

όσοι τη δάφνη στη καρδιά να φέρετε φοβάστε,

αφορεσμένοι να 'στε.

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ

Τιμούμε τη σημερινή μέρα με ένα ποίημα γραμμένο για την Ποίηση από τον ανυπέρβλητο Έλληνα ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη.

Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.

Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.

Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,

που κάπως ξέρεις από φάρμακα·

νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.-

Τα φάρμακα σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,

που κάμνουνε - για λίγο - να μη νοιώθεται η πληγή.

Τιμούμε κι ευχαριστούμε τους απανταχού ποιητές αναγνωρισμένους και μη, όλους όσους υποκλίνονται στην Τέχνη της Ποιήσεως, όσους προστρέχουν σε αυτή. Ευχαριστούμε και τιμούμε αυτούς που κατέχουν την Τέχνη της Ποιήσεως, δαμαστές λόγου και συναισθημάτων. Ευγνωμονούμε τους ακούραστους τεχνίτες που μας δώσανε γη να πατάμε, νερό να ξεδιψάμε, ουρανό να ελπίζουμε και πατρίδα να πιστεύουμε.

Η αναβολή

Κι αν οι ώρες διψούν
λογισμούς κι αισθήματα να πάρουν
κι αν ο άνεμος ακούραστα πορεία
στις σκέψεις μας θ’ αλλάζει
εγώ θα μένω εδώ.

Στης σίγουρης πατρίδας μου
την αγκαλιά
θα κουρνιάζω κάθε βράδυ.
Σε τόπους ίδιους που αγάπησα
θα διαβαίνω πιο ήσυχα πια.

Κι αν ο χρόνος μού κλέβει τα σχέδια
κι αν οι συρμοί των τρένων
μεροληπτούν υπέρ των ταξιδιάρικων φωνών μου
εγώ θα τις κρατάω εδώ.

Στων όμορφων θυμήσεων τα μέρη
θα σε συναντήσω
και το πιο αγνό, το πιο γλυκό
δε θα δειλιάσω να στο πω.

Με τις παλάμες μου κόντρα στο χρόνο
θα σ’ αφήσω την ψυχή μου να δεις
κι έτσι απλά τα λόγια θα ντυθούν
το άκουσμα της αγάπη μου για σένα.

Θεσσαλονίκη, 17/3/09