Στην άβυσσο

"Το ποίημα «Ελένη» παραπέμπει στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη, σύμφωνα με το οποίο η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία‧ ο πόλεμος έγινε για ένα ομοίωμά της που έστειλαν οι θεοί. Ο Σεφέρης για να μιλήσει (μέσα από το προσωπείο του Τεύκρου, του εξόριστου από την πατρίδα του ιδρυτή της Σαλαμίνας της Κύπρου) για τη διάψευση που νιώθουν όσοι στρατεύτηκαν για την ελευθερία στον πρόσφατο πόλεμο, καταλήγοντας στις συγκαιρινές περιστάσεις της Κύπρου, που οι σύμμαχοι του πολέμου τής στερούν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση".

Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.
Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης
τόσες ψυχές
δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα
για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη
μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου
για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Κι ο αδερφός μου;
Αηδόνι αηδόνι αηδόνι,
τ' είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ' ανάμεσό τους;

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες".

Δακρυσμένο πουλί,
στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη
που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα,
άραξα μοναχός μ' αυτό το παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι Δε θα ξαναπιάσουν
τον παλιό δόλο των θεών
αν είναι αλήθεια
πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,
ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη
ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος που ωστόσο
είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια,
δεν το 'χει μες στη μοίρα του ν' ακούσει
μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε
πως τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.

(απόσπασμα από το ποίημα "Ελένη", στ.42-68)

Ο Σεφέρης για νέους αναγνώστες, σελ. 245, 252-254, εκδ. Ίκαρος 2008