Έλα τώρα χέρι μου δεξί κείνο που σε πονεί δαιμονικά ζωγράφισέ το
αλλ' από πάνω βάλ' του Το ασήμωμα της Παναγίας
πόχουν τη νύχτα οι ερημιές μες στα νερά
του βάλτου


Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2007

Περί ποίησης ο λόγος

Το άστρο της ψυχής

Έρπει στο σώμα μου
το γήρας της ημέρας.
Το νωπό μας χαίρε
αγκαλιάζει την ψευδαίσθηση
της αιώνιας παρουσίας σου.
Ήρθες για να με σώσεις.
Νόθευσες το ποτό μου
με σκόνη αγνής ψυχής
κι άλλη μια φορά
φορά που μ’ έκαψε το φως σου
ρούφηξα υγρό πράσινου ουρανού.
Δύο πράσινα κουμπιά
ραμμένα στην ψυχή σου
μου πήραν και μου δώσαν φως
κι ένα ξανθό κύμα που φορούσες
απλώθηκε στο βράχος που τον μίλαγες
και μια αγκαλιά της μάνας που διψώ να βρω
με πήρε και μ’ άφησε παιδί καινούριο
μόλις μου δίδαξες γιατί να σ’ αγαπώ.
Μόλις μου έδειξες πως έτσι αγαπάνε.
Κι αυτόν το δρόμο από τότε ακολουθώ
κι άφησα να ρθούνε τα χιόνια στο ξανθό σου κύμα
πριν να προλάβω να σου πω πως σ’ αγαπώ.
Τα γράμματα μου τα ‘μαθες καλά
κι αυτό θα ‘ναι πάντοτε η τιμή σου
θα ‘ναι που κάποτε εκεί ψηλά
θα δείχνουν όλοι τον αστερισμό σου.

Δημοκρατία και κόμματα


Σκέφτομαι πώς αναδεικνύεται η δημοκρατία μέσα απ’ την περίφημη κοινωνία των κομμάτων. Πώς η πολιτική των κομμάτων προστατεύει, προφυλάσσει, αναδεικνύει τη δημοκρατία, όταν όλα περιστρέφονται γύρω απ’ το πολιτικό κόστος. Κι όταν όλοι βλέπουν το δέντρο και δε βλέπουν το δάσος. Ψηφίζουν νόμους που πιστεύουν ότι θα λύσουν το πρόβλημα, αλλά για να λύσεις ένα πρόβλημα, πρέπει απ’ ό,τι μας έμαθαν πρώτα να το κατανοήσεις σε βάθος, να δεις από που πηγάζει αυτό και μετά να ξεκινήσεις από τη ρίζα, όχι να μπαλώνεις κάποιες τρύπες, γιατί έτσι τα προβλήματα διογκώνονται, δημιουργούν νέα προβλήματα σα λερναίες Ύδρες.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον φοιτητή με τα πράσινα παπούτσια; Τον φοιτητή που για σαράντα περίπου μέρες κρατούνταν στη φυλακή, επειδή κάποιοι είναι απλά ηλίθιοι. Κι αυτός είναι ο μόνος λόγος που κατέληξε στη φυλακή, στη θέση κάποιου άλλου. Ούτε επειδή είναι αριστερός και δικαίωμά του, ούτε επειδή είναι φοιτητής, ούτε επειδή έχει μακριά μαλλιά. Αλλά επειδή κάποιοι ανεγκέφαλοι έχουν ηγετικές θέσεις και αυτοί κινούν τα νήματα σ’ αυτή τη χώρα. Όταν όλες οι εφημερίδες, τα κανάλια φώναζαν γι αυτή την υπόθεση, ακόμη κι η πολιτεία εξέφρασε την λύπη της γι αυτή την αδικία, ο νεαρός φοιτητής παρέμενε κλεισμένος στη φυλακή. Να μη σου τύχει λοιπόν, γιατί σ’ αυτό το μπάχαλο της καημένης Ελλάδας βγαίνεις φταίχτης χωρίς να ‘χεις κάνει τίποτα.
Και για να δούμε πόσο αντιδημοκρατικά λειτουργούν τα κόμματα χρειάζεται μόνο να παρατηρήσουμε τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Όλοι παλεύουν για το καλό του πανεπιστημίου και καλό δε βλέπουμε. Δεν είναι λίγο περίεργο; Πριν τις εκλογές όλοι σχίζονται να μοιράσουν φυλλάδια που κατηγορεί ο ένας τον άλλο, φωνάζουν στις συνελεύσεις, στα διαλείμματα και αποφασίζουν δημοκρατικά καταλήψεις με μια τεράστια πλειοψηφία μεταξύ των παρευρισκομένων. Η σχολή αποτελείται από δύο χιλιάδες άτομα και τα διακόσια συστήνουν μια πολύ καλή πλειοψηφία, πολύ...αντιπροσωπευτική. Και το αποτέλεσμα να παιδεύονται όλοι οι φοιτητές μες το καλοκαίρι να διαβάσουν και τέλη Αυγούστου να δώσουν όσα δεν πέρασαν καθώς και μαθήματα προηγούμενων εξεταστικών, οι δε τελειόφοιτοι να χάνουν ίσως και χρόνο μέχρι να δώσουν επιτέλους το πτυχίο τους. Αν όλη αυτή η κατάσταση δείχνει ότι βοηθάνε τα κόμματα κι ότι τα κόμματα, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η ιδεολογία των ανθρώπων σήμερα, κάνουν καλό τότε μάλλον κάποιος εθελοτυφλεί.
Κυβερνώ μια χώρα σημαίνει την αφήνω να την ξεζουμίσουν οι διάφορες συγκυρίες; Αδιαφορώ για τα αντιπλημμυρικά έργα, δεν καλύπτω τις ελλείψεις, δεν μεριμνώ για τη σωστή φύλαξη των δασών τους θερινούς μήνες που κάθε χρόνο γίνεται το ίδιο, εμπρησμοί. Ποιος ξεχνάει τι έγινε στην Πεντέλη, στην Πάρνηθα, στη Χαλκιδική, πόσες φορές έχουν καεί πανέμορφοι πευκώνες του Πηλίου, πόσες φορές έχουν πλημμυρίσει σπίτια στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πολλές πόλεις.
Ποιος ξεχνάει το μωράκι που πέθανε επειδή μόνο ένα ασθενοφόρο υπάρχει σε όλη την Ελλάδα με φορητή θερμοκοιτίδα, στην Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χειρότερα στην Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα. Σε λίγο δε θα μπορούμε να αναπνεύσουμε, να φάμε, να πιούμε, όταν μες στα πόδια μας θα έχουμε εργοστάσια που θα καίνε ό,τι τους βολεύει οικονομικά, όταν θα βλέπουμε την Ελλάδα να συρρικνώνεται ιστορικά, πολιτισμικά, εδαφικά (Π.Γ.Δ.Μ. – Σλαβομακεδονία).
Έτος 2007, το 65% των διαγωνιζόμενων φοιτητών πέρασαν τη βάση του δέκα. Ποιοι απ’ αυτούς θα γίνουν τεχνίτες; Ελάχιστοι. Ποιοι απ’ αυτούς θα πάνε στην οικοδομή; Ίσως και κανείς. Ποιοι απ’ αυτούς θα μπουν σε ανώτερες σχολές και θα αποφοιτήσουν μ’ ένα δίπλωμα δίχως αντίκρισμα; Οι περισσότεροι. Ποιοι θα ασχοληθούν με αυτό που σπούδασαν; Λίγοι. Ποιοι θα βρουν αμέσως δουλειά με το που αποφοιτήσουν; Λίγοι. Ποιοι αξίζουν και είναι σωστά μορφωμένοι σχετικά με το αντικείμενό τους; Ελάχιστοι.
Συμπέρασμα, ότι αφενός δεν υπάρχει αξιολόγηση κι εκεί που δίνεται η δυνατότητα γίνεται λάθος, όταν οι φοιτητές του παιδαγωγικού τμήματος πηγαίνουν στα σχολεία και κάνουν μάθημα στα παιδιά ο διορισμένος δάσκαλος της τάξης πίνει το καφεδάκι του στο γραφείο. Δια αλληλογραφίας θα γίνει η ρημάδα η αξιολόγηση; Κι αφετέρου όλοι ακολουθούν ένα πρότυπο κι ενώ δεν έχουν τη δυνατότητα βάζουν ένα στόχο που ίσως και να μη θέλουν να τον πετύχουν, αλλά τον βάζουν κι εν τέλει κατά ένα μυστήριο τρόπο βρίσκονται στα μεγάλα σαλόνια ανάμεσα σ’ αυτούς που κοπίασαν και πόθησαν να μορφωθούν επάνω σε κάτι συγκεκριμένο. Όλοι πασχίζουν να περάσουν τη βάση του δέκα. Και πολλούς τους ικανοποιούν ακόμα και τα 10.001 μόρια! Καλή τύχη σ’ όλα τα παιδιά που ξέρουν τι θέλουν, καλή τύχη σ’ όσους δεν έχουν βρει το δρόμο τους και καλή τύχη σ’ όσους παίρνουν τις μεγάλες αποφάσεις, να τους φωτίσει ο Θεός, αυτές τους οι αποφάσεις να βοηθούν τον κόσμο κι όχι να του κάνουν τη ζωή πιο δύσκολη.
Ναι τα περιμένουμε όλα απ’ αυτούς που κυβερνούν κι είμαστε πολύ επικριτικοί σε κάθε σφάλμα. Γιατί τους ψηφίζει ένας ολόκληρος λαός που περιμένει να πάει μπροστά και να ξεκολλήσει από ένα τέλμα πολλών χρόνων. Κάποτε ήρθαν «κάποιοι» Βαυαροί να μας κυβερνήσουν, για να βάλουν μια τάξη στο χάος που επικρατούσε, αισθάνομαι πως ζούμε μια ανάλογη τέτοια εποχή, μόνο που κανένας από μηχανής θεός δε θα μας σώσει. Είμαστε μόνοι μας, εμείς και τα λάθη μας.

Ο εγωκεντρισμός στη ζωή μας

Οι άνθρωποι, από καταβολής κόσμου, πέρα απ’ τους συνανθρώπους τους για τους οποίους ενδιαφέρονταν πάρα πολύ, ενδιαφέρονταν και για τους εαυτούς τους. Θα έλεγα ότι πολλοί άνθρωποι νοιάζονται κυρίως και μόνο για τους εαυτούς τους. Ομιλώ για τον περιβόητο εγωκεντρισμό, αυτό που δυσκολεύει τις ανθρώπινες σχέσεις σε όλα τα επίπεδα. Η ύπαρξη του εγωκεντρισμού, του εγωισμού στην ψυχή και στο μυαλό του ανθρώπου στέκεται τροχοπέδη στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Η επικοινωνία είναι το παν, για να διατηρηθούν ουσιαστικές οι σχέσεις των ανθρώπων. Όταν ο εγωισμός υπερνικά τη λογική, όταν αφήνει κάποιος το εγώ του να επικρατήσει της ορθολογιστικής συμπεριφοράς, τότε στενοχωρεί, απογοητεύει, καταπιέζει, δυσκολεύει τον άλλον. Κάποτε είχα πει πως επικοινωνία είναι η απάρνηση του εγωκεντρισμού του ενός και η προσπάθεια προσέγγισης του εσωτερικού κόσμου του άλλου. Κι όσο γνωρίζω ανθρώπους, μετά το σχολείο, στο Πανεπιστήμιο και γενικότερα στην κοινωνία, βλέπω πόσο δύσκολο είναι να επικοινωνήσεις με τον άλλο, διότι όλοι είμαστε εγωιστές κατά βάθος, αλλά και κατά ύψος. Σημασία έχει κατά πόσον αφήνουμε τον εγωισμό μας να υπερισχύσει, να είναι αυτός που μας καθοδηγεί κι όχι η αγάπη. Σημασία έχει να βάζουμε στην άκρη τον εγωισμό μας κι έτσι να προσεγγίζουμε τους άλλους. Τώρα που καταλάβαμε πόσο κακό κάνει ο εγωισμός, σα φίδι που τριγυρίζει και σκορπά το δηλητήριο μόλις σηκώσει το κεφάλι του, ας δούμε πώς λειτουργεί μέσα στις σχέσεις.
Γονείς και παιδιά, παιδιά και γονείς, αδέρφια μεταξύ τους, αντρόγυνο, φίλοι μεταξύ τους, ένας άντρας που προσεγγίζει μια γυναίκα και το αντίστροφο, όλες σχέσεις ανθρώπων ακόμη και των ίδιων που πολλές φορές υφίστανται συγκρούσεις εξαιτίας εγωιστικών συμπεριφορών από τα άτομα.
Μέσα σε μια οικογένεια είναι πολλά τα προβλήματα που δημιουργούνται από την εγωιστική στάση των γονιών. Οι γονείς πολλές φορές έρχονται σε ρήξη με τα παιδιά τους, σε μία διαφωνία οι ίδιοι επιμένουν κατηγορηματικά, διότι ακόμη κι άδικο αν έχουν θέλουν να περάσει το δικό τους, επειδή είναι γονείς κι εγωιστικά σκεπτόμενοι απαιτούν υπακοή και υποχώρηση απ’ τα παιδιά τους ακόμη κι αν αυτά έχουν δίκιο. Αυτό προκαλεί την απογοήτευση των παιδιών ακόμη και την οργή τους προς το γονέα. Ο γονιός, χωρίς πραγματικά να το θέλει, «σηκώνει» ένα τοίχος με τα παιδιά του συμπεριφερόμενος με αυτό τον τρόπο. Αυτές οι σχέσεις αν εξακολουθήσουν έτσι θα βρίσκονται πάντοτε σ’ ένα τεταμένο σκοινί κι η μετωπική σύγκρουση θα είναι πάντα αναμενόμενη.
Δεν είναι λίγες, όμως κι οι περιπτώσεις της εγωιστικής συμπεριφοράς των παιδιών απέναντι στους γονείς τους. Τα παιδιά κυρίως στην προεφηβική κι εφηβική ηλικία είναι ιδιαίτερα αντιδραστικά. Αντιλαμβάνονται το ενδιαφέρον των γονιών ως καταπίεση, ή την γκρίνια που ίσως να ξεπερνάει και τα όρια και αντιδρούν αντίθετα. Το θέμα είναι οι γονείς με την υπερβολική συμπεριφορά τους οδηγούν στα αντίθετα αποτελέσματα ή το ίδιο το παιδί επιλέγει την αντίθετη συμπεριφορά; Θα έλεγα πώς υφίστανται και τα δυο. Άλλοτε το ένα, άλλοτε το άλλο. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει μία αλληλεπίδραση, μία δράση και αντίδραση ηθελημένη, κυρίως απ’ το παιδί, λόγω αυτής της περιόδου της ζωής του, που δέχεται πολλά ερεθίσματα, πιέζεται πολύ απ’ το εκπαιδευτικό σύστημα και ξεσπά στους γονείς καθώς είναι πάντα η εύκολη λύση. Ανοίγει η πόρτα του δωματίου και το παιδί κάθεται στο γραφείο του κι έχει αφαιρεθεί κι η μητέρα του ή ο πατέρας του τού λέει να διαβάσει. Η πόρτα κλείνει. Το παιδί κόβει ένα φύλλο τετραδίου κι αρχίζει να ζωγραφίζει. Μετά από κανένα τέταρτο μπορεί και να συνεχίσει το διάβασμα. Αυτό είναι ένα απλό παράδειγμα της ενδιάθετης αντίδρασης του παιδιού η οποία είναι εγωιστική. Είναι καθαρά εγωιστική. «Δε θα κάνω αυτό που λένε αυτοί. Θα κάνω αυτό που θέλω εγώ, όποτε το θέλω εγώ». Όταν κάποιος δε ζητά συγνώμη, μιλώ πάντα για τις οικογενειακές σχέσεις, αν και έφταιξε, ή επιλέγει μια συμπεριφορά του στυλ το κρατάω μανιάτικο, τότε διαταράσσεται η αρμονική συμβίωση των μελών, οι κόντρες είναι μόνιμο φαινόμενο, οι καυγάδες κι οι έντονες διαφωνίες πληθαίνουν κι ο ένας τραβά το σχοινί κι ο άλλος προσπαθεί πάση θυσία να μην περάσει τη διαχωριστική γραμμή. Το να ξέρει κανείς να υποχωρεί είναι μεγάλη αρετή. Αρκεί μόνο να μην ποδοπατείται απ’ τον άλλο και να του δίνει να καταλάβει που έφταιξε και σε τι ήταν λάθος.
Τα αδέρφια μεταξύ τους σε όλες τις ηλικίες, όταν ακόμη βρίσκονται κάτω απ’ την ίδια στέγη ή όταν έχουν δική τους οικογένεια αφήνουν τον εγωισμό να ζει ανάμεσά τους. Είτε από μόνοι τους, είτε καθοδηγούμενοι απ’ τους εγωισμούς των άλλων, για παράδειγμα των συζύγων τους έρχονται σε ρήξη, αγνοώντας ότι κυλά το ίδιο αίμα στις φλέβες του κι ότι το αίμα νερό δε γίνεται, σύμφωνα με τη λαϊκή ρήση.
Εγωισμός στις ερωτικές σχέσεις των ανθρώπων είναι κατά τη γνώμη μου στοιχείο ψεύτικης αγάπης, όταν δηλώνουν ότι ο ένας αγαπά τον άλλο, ή ότι είναι ερωτευμένος με τον άλλον. Η αγάπη δεν επιδέχεται εγωισμού. Όταν κάποιος είναι ερωτευμένος με κάποιον άλλο, τότε κάνει τα πάντα για να τον κερδίσει, θυσιάζει χρόνο, θυσιάζει τα πάντα γι αυτόν που του ‘χει κλέψει την καρδιά. Οι εγωιστικές συμπεριφορές, όπως «δε μ’ έχει πάρει τηλέφωνο, σιγά να μην το σηκώσω εγώ», χαλούν την ομορφιά του ίδιου του έρωτα ή της αγάπης και αποπροσανατολίζουν το άτομο.
Στη φιλία οι υποχωρήσεις είναι πολύ σημαντικό θέμα. Δεν αφήνουμε διαφωνίες, τρίτους ανθρώπους να μπαίνουν ανάμεσα και να παίρνουν θέση. Γιατί άλλοτε μας βοηθούν, άλλοτε όμως μας γεμίζουν το μυαλό με λόγια, που μόνο καλό δεν κάνουν.
Στην αγάπη δε χωρά εγωισμός. Αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να χάνεται κι η αξιοπρέπεια. Το αναφέρω τώρα στο τέλος, γιατί τα τόσο ευκόλως εννοούμενα είθισται να παραλείπονται. Η αληθινή αγάπη δεν κρύβει μέσα της κανένα ίχνος εγωισμού. Η αληθινή αγάπη είναι ανιδιοτελής. Ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται σε μια διαρκή εσωτερική πάλη να καταπνίγει τον εγωισμό του, μέχρι να φτάσει στο σημείο να τον εξαλείψει. Τότε θα έχει κερδίσει μία τεράστια μάχη. Θα έχει γίνει ένας καλύτερος άνθρωπος, που θα ενώνει τους γύρω του, θα προστατεύει την οικογένειά του και δε θα αφήνει ψεύτικες διαφορές να μένουν άλυτες. Θα είναι ο άνθρωπος δείκτης για τους υπόλοιπους, καθοδηγητής, μεσσίας. Αυτός ο άνθρωπος είναι πιο κοντά στους συνανθρώπους του και πιο κοντά στο Θεό. Έχει νικήσει ένα μεγάλο υιό που νοσεί μέσα του. Είναι πια ένας καινούριος, καθαρός άνθρωπος που υγιαίνει.