Ευχαριστώ τόσο τον kapsos όσο και τη φίλη μου kornhlia που πρώτη φορά αφήνει σχόλιό της στο blog μου. Το θέμα πίστης αγάπης δεν είναι κάτι που με απασχόλησε ποτέ σαν δίπτυχο.

Εξομολογήσεις

Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους με βοήθησαν τις ώρες λαθεμένων πράξεων.

Ένα μεγάλο συγνώμη σε όσους παρέσυρα, όταν εξώκειλα κι εγώ.

Η πίστη είναι σημαντική αρετή. Όταν αυτή δεν εκπίπτει ούτε φθείρεται μέσα μας τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε πολύ μεγάλα πράγματα. Όποιος δεν εύχεται να πάρει κι έχει πίστη σ' αυτό που κάνει, θα έρθει η στιγμή που θα ανταμοιφθεί και με το παραπάνω.

Και θυμηθείτε..."η αγάπη πάντα στέγει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει." Να 'στε όλοι καλά και πάντα με συνείδηση και μυαλό.

Η ανάγκη της αμοιβαιότητας

Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ως εν κτήμασι πίπτεις, ως εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις,φοιτάς δ' υπερπόντιος εν τ' αγρονόμοις αυλαίς. (Σοφοκλέους Αντιγόνη)

Εν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπη δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. [...] Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει. (Απόστολος Παύλος, Προς Κορινθίους)

Πόσο σημαντικό είναι δύο άνθρωποι να αγαπιούνται. Και να αγαπούν και τους γύρω τους. Και με την αγάπη τους να βοηθούν και τους άλλους, αφού οι δυο τους μέσα από τη σχέση τους γίνονται καλύτεροι. Τι μπορεί να εμποδίσει δύο ανθρώπους να αγαπηθούν; ΤΙΠΟΤΑ. Διότι "σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει".

Είναι θείο δώρο η αμοιβαιότητα σε μία σχέση. Όποιος ένιωσε το ανεκπλήρωτο του έρωτα και του συμβεί αυτό το πράγμα αργότερα στη ζωή του, τότε αντιλαμβάνεται τη σημασία της αμοιβαιότητας. Γιατί τότε αγγίζεται η πληρότητα.

Ο Θεός ξέρει ποιον φέρνει στο δρόμο μας. Αν θέλουμε πολύ κάτι θα το καταφέρουμε. Πολλές φορές, όμως, είναι που λέμε γιατί να μην ήταν αλλιώς τα πράγματα. Κι όμως, για λόγους που ίσως δε μάθουμε ποτέ, πρέπει να εμπιστευτούμε τις βουλές του Κυρίου και πάντοτε να μην ξεχνάμε πως ό,τι γίνεται είναι για το καλό μας. Εκείνος ξέρει καλύτερα πώς πρέπει να τα φέρει. Και να μην αμελούμε να προσευχόμαστε και να ζητάμε στα ίσια απ' το Θεό αυτό που επιθυμεί η καρδιά μας, αρκεί να είναι όντως σωστό. Αγάπη. Αγαπήστε απλόχερα, ανιδιοτελώς, με πάθος και τρέλα. Να 'στε έτοιμοι να θυσιαστείτε για τον άλλον. Αγάπη σημαίνει θυσία.

"Κι εσύ είσαι εγώ και εγώ είμαι εσύ, μαζί είμαστε ένα, μια καρδιά, μια ψυχή. Είμαστε μαζί σαν όλοι, μα θαρρείς είμαστε μόνο ένας: ΕΣΥ".

Επαναστάτες με αιτιολόγηση

Παίρνοντας αφορμή απ' το χθεσινό σχόλιο του kapsos, θα ήθελα να θέσω τα πράγματα της σημερινής εποχής, όπως αυτά συμβαίνουν. Θα φέρω μερικά σκληρά παραδείγματα που έχουν τα περισσότερα μία κοινή προέλευση.

1) Δεν ξέρουμε τι τρώμε. Στην Αμερική, σύμφωνα με ντοκιμαντέρ, ταίζουν τα χορτοφάγα ζώα με αλεσμένους σκύλους, γάτες, με πεθαμένα ζώα, αλλάζοντάς τους τις διατροφικές συνήθειες και επομένως τρελαίνοντάς τα.

2) Στον Τάμεση πριν μερικά χρόνια, βρίσκαν καθημερινά επιπλέοντα πτώματα ανοιγμένα, με όλα τους τα όργανα να λείπουν από μέσα.

3) Ο Βόλος έχει μεγαλύτερο ποσοστό ατμοσφαιρικής ρύπανσης και από τη Θεσσαλονίκη.

4) Τι μας κρύβουν για τον καρκίνο;

5) Διαφθορά του κράτους.

Αν αυτά δεν υπήρχαν, πολλά ακόμα δε θα υπήρχαν κι αν δεν υπήρχαν ούτε αυτά τα άλλα, τότε θα λέγαμε πως υπάρχει αγάπη στον κόσμο μας. Θα λέγαμε ότι οι άνθρωποι που κυβερνούν αγαπούν τον πλανήτη, τους συνανθρώπους τους. Θα λέγαμε ότι αγαπάμε τη φύση, ότι αγαπάμε ό,τι δεν μας ανήκει και δεν φροντίζουμε αφού το κυριεύσουμε να το εκφυλύσσουμε φέρνοντάς το στα μέτρα μας, σύμφωνα με το συμφέρον μας.

Αν μαθαίναμε να σεβόμαστε ό,τι δε μας ανήκει, ή ό,τι ανήκει σε όλους, όπως η φύση, η δημόσια υγεία, το κράτος, τότε θα ήταν αλλιώς.

Κι εδώ έρχεται η Ορθοδοξία μας. Αν πιστέψουμε στην μετά θάνατον ζωήν, στο ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η θέωση κι όχι ο ευτελισμός του σώματος και της ψυχής, η απόλαυση των εφήμερων υλικών αγαθών και η ικανοποίηση των κατώτερων σαρκικών επιθυμιών, τότε θα νιώσουμε πραγματικά δυνατοί και ικανοί να βοηθήσουμε κι όσους συνανθρώπους μας έχουνε ανάγκη τη βοήθειά μας. Όταν μειώσουμε τα πάθη μας και συρρικνώσουμε με σθένος τη δήθεν σημαντικότητα των υλικών που οι άλλοι θεοποιούν, όπως τα χρήματα, τότε θα ανυψώσουμε την ψυχή μας και αμέσως θα ελαφρωθούμε από ένα τεράστιο βάρος.

Αυτά τα γεγονότα που προηγουμένως εξέθεσα σας φαίνονται πράξεις αγάπης; Στην καθημερινότητα βιώνεται την αγάπη του κράτους; Αγαπάται εσείς οι ίδιοι το κράτος; Όχι. Πάψαμε να νιώθουμε αγάπη, κυλήσαμε στον μονόδρομο της πνευματικής αλεξίας και σαν όντα ανερμάτιστα σερνόμενα απ' την βουκέντρα κατευθυνόμαστε σε ένα άγνωστο και σίγουρα καταστροφικό δρόμο που κατά τα λεγόμενα θα έχει φοβερό φινάλε.

Ας είμαστε ανοικτοί να δεχθούμε τα λόγια του Ιησού, τα λόγια τα διαφορετικά που δεν ακούμε σήμερα κι αν τα προσέξουμε ίσως νιώσουμε, ότι είναι επιτακτική ανάγκη να βελτιωθούμε, να παλέψουμε για το μέσα μας, να παλέψουμε για τον δίπλα μας, να παλέψουμε για τη ζωή.

Οι Επαναστάτες του κόσμου

Πώς μπορούν να καταρριφθούν οι νόμοι της φύσεως μέσα σε μια σχέση δύο ανθρώπων; Μπορούν όταν αυτοί οι άνθρωποι είναι άναρχοι στην ψυχή. Όπως ο ίδιος ο Χριστός μας ήταν Επαναστάτης. Όπως επαναστατικές και αναρχικές στον εκάστοτε τρόπο ζωής, αντίληψης ήταν και είναι οι διδαχές Του από τότε που γεννήθηκε μέχρι σήμερα που ζει στις ψυχές μας. Έτσι λοιπόν οι άνθρωποι που ξεσηκώνονται και ζουν βάσει αυτών των επαναστατικών διδαχών και νόμων, όταν σμίγουν έστω και κάτω απ' τις πιο ασυνήθιστες συνθήκες δημιουργούν σχέσεις που υπερνικούν κάθε συμβατικό, κάθε συνηθισμένο κι όμοιο. Κι όταν σμίγουν με περισσότερους τότε αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη. Φίλοι με φίλους, συγγενείς μεταξύ τους, άνθρωποι με μία δύναμη που ο ένας συμπληρώνει τον άλλον στη καθημερινότητα. Αλλά οι άγνωστοι που γίναν γνωστοί, οι επαναστάτες που γνωρίστηκαν για πρώτη φορά, τούτη η σχέση ανοίκεια, ασύμβατη, προκλητική και ιερή δε γνωρίζει εμπόδια και γίνεται σχέση σφοδρή απ' την πρώτη στιγμή ακόμη κι αν ποτέ δεν έχουν ιδωθεί. Γιατί ο επαναστάσης ξεχωρίζει τους ομοίους του. "Τελειωθείς εν ολίγω εκπλήρωσε χρόνους μακρούς...αρεστή γαρ εν Κυρίω η ψυχή αυτού"

Χρόνια πολλά στην κυρία Στέλλα μου - 26 Νοεμβρίου 2007

Λέξεις για ποίηση

Το θέατρο

Τρίπρακτο.
Πράξη πρώτη. Σκηνή πρώτη. Η γέννηση.
Σκηνή δεύτερη. Το μεγάλωμα.

Πράξη δεύτερη. Σκηνή πρώτη. Η αναγνώριση.
Σκηνή δεύτερη. Η απώλεια.
Σκηνή τρίτη. Το σπίτι μου έμεινε χωρίς ντουβάρια.
Σκηνή τέταρτη. Το αλαφιασμένο περιμάζεμα.

-Ξέχασα τα λόγια μου.

Πράξη τρίτη. Υπόκλιση.

Πολυτεχνείο και δημοκρατία στις μέρες μας

"Το Πολυτεχνείο δεν ήτανε γιορτή ήτανε εξέγερση και πάλι λαϊκή".
Όλοι μπορούν να δουν αυτό το μήνυμα να αναγράφεται σ' ένα πανό έξω από το Β Αμφιθέατρο της Νέας Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Αναμφίβολα αυτή η άποψη δε βρίσκει σύμφωνους ή δε βρίσκει αντίθετους (αν θέλετε!) όλους. Απομακρύνοντας κάθε ακραίο από ιδεολογικές απόψεις, την 17η Νοεμβρίου, άλλοι γιορτάζουν, άλλοι θυμούνται και "πενθούν", άλλα είναι αυτή η μέρα, ημέρα γιορτής για κανέναν απ' τους ανθρώπους μάλλον παρά για τη δημοκρατία και μόνο.

Την 17η Νοεμβρίου γιορτάζει η έννοια της δημοκρατίας, που αποκαταστάθηκε με την πτώση των χουντικών. Από ποιους "έπεσαν" δεν με απασχολεί εν προκειμένω, ας πιστεύει ο καθένας αυτό που θέλει. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε. Μα που τη βλέπετε εσείς τώρα; Μάλλον κάτι σκάλωσε ή το σκαλώσαμε στην πορεία. Χρειαζόμαστε ένα νέο Πολυτεχνείο; Ή όπως έχω πει και παλαιότερα έναν νέο Όθωνα;

Εγώ σαν καλή συντηρητική κρατική δημοκρατική ακαδημαϊκή πολίτης έκανα το καθήκον μου κατεβαίνοντας στην πορεία ανήμερα της επετείου, μιας μαζικής και ειρηνικής πορείας απ' το Πολυτεχνείο μέχρι την αμερικανική πρεσβεία και πάλι πίσω. "Αψήφησα το γεγονός ότι θα συνυπάρχω με τόσους πολλούς κομμουνιστές και τίμησα αυτό που και σήμερα στερούμαστε στ' αλήθεια. Τίμησα τη δημοκρατία κι εύχομαι να έρθουν εκείνες οι ιδεώδεις μέρες της συνύπαρξης δημοκρατίας και κεφαλαίου.

Από καρδιάς

Διώξτε τα μίση απ' τις καρδιές σας και αγαπήστε τον πλησίον σας ωσάν τον εαυτό σας. Αγαπήστε και δείξτε το έμπρακτα διώνοντας κάθε φορά τον εγωισμό σας και πλησιάζοντας τον συνάνθρωπό σας πιο κοντά. Να είστε έτοιμοι και πρόθυμοι να θυσιαστείτε γι αυτόν που αγαπάτε. Γιατί δε νοείται αγάπη χωρίς θυσία.
Αλλά πρώτα αγαπήστε το Θεό. Αγαπήστε Τον με όλο σας το είναι και τότε θα απελευθερωθείτε στ' αλήθεια. Κάθε βήμα στη ζωή σας θα είναι σίγουρο γιατί θα ξέρετε που πατάτε. Και να θυμάστε πως τίποτα απ' όσα κάνετε για το Θεό δεν είναι υπερβολικά ή ακραία γιατί ο Θεός είναι το ανώτατο. Και ποτέ μη σταματήσετε να προσπαθείτε.
Τα πάντα είναι εκ Θεού και στο τέλος θα γίνει το θέλημά Του για το καλό μας.

Περί συμπεριφοράς

Πολιτικός φανατισμός

Αρρώστια της ανθρώπινης ψυχής ο φανατισμός. Εμφανίζεται σε πολλές μορφές. Από την ταύτιση με κάποιο πρόσωπο μέχρι τη θυσία της ανθρώπινης ζωής. Και οι συνέπειές του πάμπολλες πέρα απ’ το θάνατο. Συγκρούσεις λεκτικές με αντίθετης ιδεολογίας ανθρώπους, ρίξεις σχέσεων, καταστροφή μακροχρόνιων φιλιών, διαζύγια, αποκληρώσεις, καταστροφή της ιδιωτικής περιουσίας και άλλα με κορυφαία συνέπεια και συχνή το θάνατο, ειδικά στους θρησκευτικά φανατισμένους ανθρώπους.
Ένα θέμα που απασχόλησε την κοινή γνώμη, τα Μέσα και γενικά σχεδόν τους πάντες τους τελευταίους δύο μήνες ήταν η εκλογή νέου προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μια ακόμη μορφή φανατισμού είναι ο πολιτικός φανατισμός, που σχετίζεται με αντιλήψεις απολυταρχικές γύρω από ένα πρόσωπο ή μια πολιτική παράταξη ή μια πολιτική ιδεολογία. Η εκλογή νέου προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δίχασε ή και τρίχασε τους ψηφοφόρους του κόμματος αυτού καθώς έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις πολιτικούς. Η μεγάλη μάχη βέβαια, όπως όλοι γνωρίζουμε δόθηκε ανάμεσα σε δύο. Όλοι γίναμε θεατές αυτής της αγωνίας, της προσπάθειας να βγει ο ένας απ’ τους δύο χωρίς να ‘ναι διακριτό κάποιο συμφέρον πάντα, αλλά από απλή ανθρώπινη λαχτάρα να ωφεληθεί το κόμμα. Όλα περίεργα ηχούν. Και μέχρι εδώ λες περαστικό θα ‘ναι. Κι ο καιρός περνά. Γράφονται άρθρα, αφιερώματα, βίντεο προπαγανδιστικού περιεχομένου και λες ως πού θα πάει; Να ‘ρθουν οι εκλογές να ηρεμήσουν οι άνθρωποι. Κι η ημέρα των εκλογών ημέρα αγωνίας, ημέρα αναταραχής, μεγάλης φαγωμάρας κι εκεί που λες όλα τελείωσαν, το ποτήρι ραγίζει. Είναι τότε που ο φανατισμός αυτός στην έξαρσή του δολοφονεί φιλίες, σχέσεις και σπέρνει το δηλητήριό του ανάμεσα στους ανθρώπους.
Στις κρίσιμες στιγμές ο άνθρωπος δοκιμάζεται στις αντιστάσεις του. Στο κατά πόσον θα αφήσει τον εαυτό του να κυριευτεί απ’ τα πάθη του ή θα τον ελέγξει και θα τον κουμαντάρει για το καλό του, αλλά και για το καλό των γύρω του. Ο φανατισμός λοιπόν, όταν τον αφήσει κάποιος να τον κυριεύσει, τότε του θολώνει το μυαλό, γίνεται άλλος άνθρωπος. Δε μιλά ο ίδιος, σκέφτεται μηχανικά και απλά πράττει. Αυτά λειτουργούν ως ελαφρυντικά. Ποιος, όμως, είναι διατεθειμένος να συγχωρέσει κάποιον που είπε ή έκανε κάτι υπό την επήρεια του φανατισμού ή να αναγνωρίσει ελαφρυντικά. Έτσι οι σχέσεις φτάνουν να οξύνονται και να ειπώνονται λόγια που πικραίνουν, γιατί άλλωστε μιλάμε για λεκτικές συγκρούσεις, ή λάθος ειπωμένα λόγια στο πλαίσιο του πολιτικού φανατισμού.
Οι νέοι άνθρωποι, στους οποίους κυρίως δεν πρέπει να υπάρχει αυτή η αρρώστια, είναι αυτοί που πρέπει να αποτελούν το παράδειγμα για τους άλλους. Οι νέοι οφείλουν να έχουν ανοιχτά μυαλά, να έχουν κριτική σκέψη και καχύποπτη απέναντι σε πολιτικά πρόσωπα, πόσο μάλλον να φανατίζονται, όπως δυστυχώς συμβαίνει. Οι νέοι πρέπει να αφυπνίζουν κι όχι να αποκοιμούνται.

Πολιτικά

Το 'πιασε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. η τρεχάλα. Πάνε κοντά δυο μήνες τώρα. Ζαλιστήκαμε, μας πήρανε τα αυτιά. Άλλος τον Ευάγγελο, άλλος το Γιωργάκη. Άλλος για τη βάρκα μας; Ναι ο Γιωργάκης δεν μπορεί να νικήσει τον Καραμανλή, αλλά τον χρειάζεται το κόμμα, για τη στροφή στην αριστερά. Απ' την άλλη ο Ευάγγελος μπορεί να νικήσει τον Καραμανλή, αλλά αν βγει θα σπείρει τη διχόνοια στο κόμμα. Κι όλοι κόβονται να βγάλουν το δικό τους. Επιτέλους διασπαστείτε να τελειώνουμε. Χωριστείτε, γιατί την ομόνοια, την αρμονία και τίποτα καλό στο κράτος δεν πρόκειται να κάνετε με τα μυαλά που κουβαλάτε.
Και σα θυμάμαι προεκλογικά, πριν τη 16η Σεπτεμβρίου, που ο Γιωργάκης εμφάνισε και τον Λαλιώτη εκεί είναι που λυπάμαι όλους τους ψηφοφόρους για τα δικά τους μυαλά. Γιατί το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν αλλάζει. Κανείς απ' τα καθίκια που κυβερνούσαν, κυβερνούν και θα κυβερνήσουν δεν αλλάζει.
Αυτοί που αξίζει να κυβερνήσουν είναι όσοι δεν πρόκειται να το κάνουν ποτέ, γιατί έχουν συναίσθηση των ευθυνών και αυτό τους φοβίζει. Ο ψηφοφόρος πρέπει να ανοίξει τα μάτια του.

Φιλοσοφικά

Ζωή είναι ότι γεννιέται κανείς και ότι γεννιέται κανείς σημαίνει ότι ζει. ("ώστε γένεσις η ζωή και το ζην γίγνεσθαι"- Αριστοτέλης - Σοφιστικοί Έλεγχοι).

Ξημέρωμα Σαββάτου

Ώρα 6:26 το πρωί. Θεσσαλονίκη. Είναι ακόμη νύχτα. Άνοιξα το παράθυρο του δωματίου μου. Πόσο γρήγορα φεύγουν οι ώρες κι έτσι αθόρυβα έρχεται η επόμενη μέρα. Ξημέρωμα Σαββάτου. Ο ουρανός είναι καλυμμένος από παχιά κόκκινα σύννεφα. Ο αέρας με φυσάει οξύς στο πρόσωπό μου. Αλλά κάπου εκεί προς την ανατολή ένα σκούρο γαλάζιο φαίνεται να διέλυσε την κοκκινίλα. Σα να μας δίνει ο Θεός την πνοή του να αντέξουμε κι ετούτη τη μέρα, να ζήσουμε κι ένα ακόμη σήμερα. Πόσο γλυκιά είναι η ζωή, όταν δεν χάνεις ούτε μια στιγμή της. Γιατί κάθε στιγμή είναι ιερή.

Το θάρρος στις σχέσεις μας

Πολλές φορές στη ζωή μας γνωρίζουμε ανθρώπους, που περίεργα συναισθήματα μας κυριεύουν. Νιώθουμε έντονη χημεία, έντονη επικοινωνία, δεν εκφραζόμαστε, όμως, γιατί λέμε πως είναι νωρίς, γιατί φοβόμαστε. Η ζωή, όμως είναι μικρή και δεν έχουν χώρο οι αναβολές. Να εκφραζόμαστε, να δινόμαστε εκεί που αξίζει. Να ξοδευόμαστε εκεί που επιλέγουμε εμείς να ξοδευτούμε. Να αγαπάμε και να το δείχνουμε. Να το ξεστομίζουμε. Γιατί τελικά δεν είναι καθόλου πτερόεντα τα έπη. Μάλιστα είναι αυτά που μένουν στη μνήμη περισσότερο από καθετί γραπτό. Περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή, ίσως χάσουμε την ευκαιρία να δώσουμε στον άλλον αυτό που δικαιούται από μας. Η ζωή είναι στιγμές μεγάλων λόγων και μικρών πράξεων. Ας ειν' τα λόγια τα σωστά τα λόγια που θα πούμε και ας τολμήσουμε να τα πούμε.

Στίχοι και ραψωδίες

Νεκρανάσταση

στη φίλη μου Ιφιγένεια

Εσύ με χτύπαγες στα σύννεφα του ανέμου
κι εγώ σεντούκι λάφυρο στην αγκαλιά σου ερχόμουν
σε είδα στο σταθμό που έφευγες, στάσου
σου φώναζα μα ήσουνα με άλλον.
Σκασμός. Εγώ γελάω τώρα
ο διάβολος ήταν η συντροφιά σου
κι εσύ το βρώμικο νερό
που σου ‘δινε η γη σου το πούλησες
για μια σταλιά κάλπικη πούδρα
μα να ξέρεις στη γωνία είδα το Χάρο να καπνίζει
πάνε χρόνια που το τηλέφωνο δε χτύπησε.

Και παίρνω το ξύλινο κουπί μου να σ’ αγγίξω
να δω αν είσαι ακόμα ζωντανή
σε μίσησαν οι αθάνατοι θεοί και σου ‘ριξαν
κατάρα δύσκολο να ‘χεις γυρισμό
μα εγώ να ξέρεις δεν είμαι το νησί σου
κι αν θα σε φυσούν της οργής οι άνεμοι
στα τέσσερα σημεία θα σε στέλνουν
κι όλοι θα σε τραβούν κι όλοι θα σε διώχνουν
μαρτυρικά περιπλανιέσαι για τα χόρτα που ξερίζωσες
κι όταν αλλιώς πια σε μένα θα φτάσεις
στα πόδια μου επάνω θα κοιμηθείς.

Λόγια αγάπης κι ευγνωμοσύνης

Αποχαιρετισμός

στην κ. Φρόσω

Στις εκκλησιές τα παραθύρια σα σκηνή θεάτρου
κι από πίσω χέρια που λικνίζονται τα θυμιάματα,
στο δρόμο της ανάληψης στην αγκαλιά του τρούλου.
Θρονιάστηκα στο κοίταγμα της αναλήψεως ταύτης.
Σαν και τότε στην κατάρριψη των δακρύων μου.
Χωρίς εσέ μητέρα, χωρίς πια να μας συνδέει τίποτε,
χωρίς πια να είμαι παιδί σου.
Καλή μου μητέρα, φακός από νέον στα όμματά μου,
σαν το σφουγγάρι όταν με κάθιζε ο πόνος.
Στο άσχημο σώμα μου επανέφερνες τον εαυτό μου
κι όλα μετά ήσαν όμορφα.
Άλλα θα ‘ναι τα παιδιά σου τώρα•
στο χυμένο ουρανό, στην επικράτηση του φθηνού
αντικατοπτρισμού
κι όλα μέσα από καθρέφτη ορώμενα.
Μόνη αυθεντική αφθονία η στοργή σου.
Τούτος ο χρόνος, ονειρώδης στη μιζέρια του,
ένας χρόνος με δύο μάνες. Φεύγω
για να ξηλώσω κι από πάνω μου τα διακριτικά
της κόρης
μήτε μ’ αντίο χαιρετισμό να δώσω,
μα μ’ ένα άρωμα τριαντάφυλλο, μύρισέ το.

EΛΛAΔA

Hμερομηνία δημοσίευσης: 16-06-02

Eβλαψε το Bυζάντιο την αρχαιότητα;

Tου Kωνσταντίνου Aκριβόπουλου

Πολλοί νεοδαμώδεις διανοητές κυρίως της αριστερίζουσας σκέψης θέτουν από καιρού εις καιρόν στα τηλεοπτικά πάνελ ένα ψευδές δίλημμα, προσπαθώντας να κατευθύνουν τη σκέψη ενός αδαούς κοινού: το Bυζάντιο, λέγουν, αντιτάχθηκε στην αρχαιότητα, την οποία και συνέθλιψε. Για τον λόγο αυτόν, καταλήγουν, εμείς είμαστε Eλληνες και όχι Pωμιοί, δηλαδή μισαλλόδοξοι, εχθρικοί απέναντι στο αρχαιοελληνικό κάλλος. Στη σκέψη τους συμπαρασύρουν και άλλα επιχειρήματα, του τύπου γιατί στα σχολεία να διδάσκεται το εβραϊκό ιστορικό παρελθόν της Παλαιάς Διαθήκης και άλλα τέτοιου είδους συναμφότερα φληναφήματα προκαλώντας τη σύγχυση στο κοινό, που μπορεί να εντυπωσιάζεται από νεόκοπες ιδέες.
Bεβαίως, τα πράγματα δεν έχουν έτσι. Tο κράτος της Aνατολικής Pωμαϊκής Aυτοκρατορίας της Kωνσταντινούπολης (το κακώς επονομαζόμενο Bυζάντιο) όχι απλώς δεν «επιτέθηκε» στην ελληνική αρχαιότητα, αλλά τη διέσωσε, «εξελληνιζόμενο» τρόπον τινά με το πέρασμα του χρόνου. Oσοι διαφωνούν με τη θέση αυτήν βασίζονται στα εξής δύο τρία επιχειρήματα: επί Θεοδοσίου, λέγουν, οι Bυζαντινοί κατέστρεψαν ιερά και βιβλιοθήκες, ο Iουλιανός κυνηγήθηκε, η Yπατία δολοφονήθηκε από το πλήθος, ενώ ο Iουστινιανός έκλεισε την περίφημη Aθηναϊκή Φιλοσοφική Σχολή (ευτυχώς, γιατί την έσωσε από τον εκφυλισμό) και αυτό είναι όλο. Σύνθημα δηλαδή με την απομόνωση κάποιων ελαχίστων περιστατικών.
Στην ουσία, κανείς από αυτούς δεν αναφέρεται στον Mέγα Bασίλειο, τον Iωάννη τον Xρυσόστομο ή άλλους εκκλησιαστικούς Πατέρες, οι οποίοι χρησιμοποίησαν την αρχαία ελληνική σκέψη στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το θείο. Kανείς τους δεν μιλάει για τους χιλιάδες καλογήρους, οι οποίοι κλεισμένοι στο μοναχικό τους κελί μάτωσαν τα χέρια τους για να αντιγράφουν τους αρχαίους Eλληνες συγγραφείς, ώστε να μη χαθεί μια τεράστια προγονική κληρονομιά. Kανείς τους δεν αναφέρεται στις επιμέρους πολιτιστικές εκφάνσεις που αποδεικνύουν την ομαλή αφομοίωση της αρχαίας ελληνικής σκέψης από το Bυζάντιο. Tα παρακάτω επιχειρήματα είναι ενδεικτικά:
α) O μητροπολίτης Kαισαρείας Aρέθας αγόρασε και παρήγγειλε να αντιγραφούν πολυάριθμα χειρόγραφα ανάμεσα στα οποία ο Eυκλείδης, ο Πλάτωνας, ο Λουκιανός, ο Aριστοτέλης, ο Πίνδαρος και τόσοι άλλοι.
β) H αρίθμηση στα σχολεία ακολούθησε το αρχαιοελληνικό σύστημα –και όχι το λατινικό–, όπου κάθε γράμμα αντιστοιχούσε σε έναν αριθμό, το α στο 1, το β στο 2 κ.λπ.
γ) Στον 10ο αιώνα στα σχολεία της Kωνσταντινουπόλεως διδάσκονταν ο Oμηρος, η διαλεκτική, οι φιλοσοφικές επιστήμες, η ρητορική, η αστρονομία. O μαθητής άρχιζε μαθαίνοντας τη γραμματική, κατόπιν σχολίαζε τους αρχαίους συγγραφείς, καθώς επίσης μάθαινε στοιχεία της αρχαίας ιστορίας, της γεωγραφίας και της μυθολογίας. Διδασκόταν δε πέρα από τον Oμηρο τρεις τραγωδίες του Aισχύλου, τρεις του Σοφοκλή, τρεις του Eυριπίδη, τρεις κωμωδίες του Aριστοφάνη, έργα του Hσιόδου, του Πινδάρου και του Θεοκρίτου (μήπως κυνηγάμε εμείς σήμερα την αρχαιότητα;).
δ) H ρητορική ως τέχνη τελειοποιήθηκε στην εποχή του Bυζαντίου. Tον 6ο αιώνα μάλιστα στην περιώνυμη Σχολή της Γάζας ο Προκόπιος καλλιέργησε τα πιο καθαρά αττικά ελληνικά σε οποιοδήποτε είδος λόγου.
ε) Στη λογοτεχνική παραγωγή υπάρχουν πολλά σατιρικά έργα εμπνευσμένα από τον Λουκιανό, όπως ο «Φιλόπατρις» ή ο «Tιμαρίων» τον 12ο αιώνα ή κάποιες παραινέσεις προς τους βασιλείς και παίρνουν αφορμή από την παραίνεση του Δημόνικου του Iσοκράτη.
στ) Oι Kαππαδόκες Πατέρες μορφώθηκαν με βάση τη νεοπλατωνική σκέψη. O Mάξιμος ο Oμολογητής ήταν βαθύς γνώστης του Aριστοτέλη και έκανε πολλά για να ενισχύσει το νεοπλατωνικό στοιχείο του βυζαντινού μυστικισμού.
ζ) Aς αναφέρουμε ονόματα: O Iωάννης Tζέτζης (12ος αιώνας) συνέταξε σχολιασμούς στον Oμηρο και τον Hσίοδο, ο Eυστάθιος Θεσσαλονίκης, ο Mάξιμος Πλανούδης, ο Eμμανουήλ Mοσχόπουλος, ο Θωμάς Mάγιστρος, ο Δημήτριος Tρικλίνιος ερμήνευσαν Oμηρο, Θεόκριτο, Eυριπίδη, Aισχύλο και Σοφοκλή.
η) Oι μαθηματικοί Eυτόκιος (6ος αιώνας) και ο Iσίδωρος ο Mιλήσιος δημοσίευσαν εκ νέου τις μελέτες του Aρχιμήδη.
θ) Oι απόψεις των Bυζαντινών σχετικά με την οπτική διαμορφώθηκαν από τη σπουδή και τη μελέτη του Eυκλείδη, του Hρωνα, του Θέωνα του Aλεξανδρινού και από την «Oπτική» του Πτολεμαίου.
ι) H κυριότερη συνεισφορά των Bυζαντινών στην ιατρική ήταν η διατήρηση της κλασικής κληρονομιάς. Για παράδειγμα, ο Oρειβάσιος της Περγάμου στην ιατρική του σύνοψη «Συναγωγαί» κατέγραψε τις απόψεις του Iπποκράτη και του Γαληνού, διανθισμένη με χωρία από άλλους αρχαίους συγγραφείς. O Aέτιος ο Aμιδηνός έγινε διάσημος για το κεφάλαιο οφθαλμολογίας που βασιζόταν στα έργα του Aρχιγένη και του Γαληνού.
Θα μπορούσαμε να καταγράψουμε χιλιάδες λεπτομέρειες και εκατομμύρια στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν πώς το Bυζάντιο διέσωσε την αρχαιότητα, αλλά δεν το επιτρέπει ο χώρος. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στη ζωολογία, τη γλυπτική, την εικονογραφία, την υφαντουργία, τα ψηφιδωτά, τα υλικά αντικείμενα του πολιτισμού, την καλλιέργεια των καρποφόρων δέντρων, των αμπελιών, των ελαιοδένδρων, όπου οι Bυζαντινοί μελετούσαν τα αρχαία εγχειρίδια, στη ναοδομία κ.ο.κ.
Tο Bυζάντιο διατήρησε την αρχαιότητα και δεν την καταδίωξε. Oι αντίθετες απόψεις και ανιστόρητες είναι και επικίνδυνα παραπλανητικές για τον λαό μας. Oσο για το δίλημμα Eλλην ή Pωμιός, ας μας απαντήσουν όσοι το θέτουν. O Kολοκοτρώνης τι ήταν; Kαι ας σκεφτούν πως ο Kωνσταντίνος Δραγάτσης, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Bυζαντίου, αιτιολογώντας την άρνηση της παράδοσής του στον Mωάμεθ, του είπε περήφανα ότι δεν θα παραδοθούμε διότι «Eλληνες εσμέν». Tελεία. Kαι παύλα. Oλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού.

Περί ποίησης ο λόγος

Το άστρο της ψυχής

Έρπει στο σώμα μου
το γήρας της ημέρας.
Το νωπό μας χαίρε
αγκαλιάζει την ψευδαίσθηση
της αιώνιας παρουσίας σου.
Ήρθες για να με σώσεις.
Νόθευσες το ποτό μου
με σκόνη αγνής ψυχής
κι άλλη μια φορά
φορά που μ’ έκαψε το φως σου
ρούφηξα υγρό πράσινου ουρανού.
Δύο πράσινα κουμπιά
ραμμένα στην ψυχή σου
μου πήραν και μου δώσαν φως
κι ένα ξανθό κύμα που φορούσες
απλώθηκε στο βράχος που τον μίλαγες
και μια αγκαλιά της μάνας που διψώ να βρω
με πήρε και μ’ άφησε παιδί καινούριο
μόλις μου δίδαξες γιατί να σ’ αγαπώ.
Μόλις μου έδειξες πως έτσι αγαπάνε.
Κι αυτόν το δρόμο από τότε ακολουθώ
κι άφησα να ρθούνε τα χιόνια στο ξανθό σου κύμα
πριν να προλάβω να σου πω πως σ’ αγαπώ.
Τα γράμματα μου τα ‘μαθες καλά
κι αυτό θα ‘ναι πάντοτε η τιμή σου
θα ‘ναι που κάποτε εκεί ψηλά
θα δείχνουν όλοι τον αστερισμό σου.

Δημοκρατία και κόμματα

Σκέφτομαι πώς αναδεικνύεται η δημοκρατία μέσα απ’ την περίφημη κοινωνία των κομμάτων. Πώς η πολιτική των κομμάτων προστατεύει, προφυλάσσει, αναδεικνύει τη δημοκρατία, όταν όλα περιστρέφονται γύρω απ’ το πολιτικό κόστος. Κι όταν όλοι βλέπουν το δέντρο και δε βλέπουν το δάσος. Ψηφίζουν νόμους που πιστεύουν ότι θα λύσουν το πρόβλημα, αλλά για να λύσεις ένα πρόβλημα, πρέπει απ’ ό,τι μας έμαθαν πρώτα να το κατανοήσεις σε βάθος, να δεις από που πηγάζει αυτό και μετά να ξεκινήσεις από τη ρίζα, όχι να μπαλώνεις κάποιες τρύπες, γιατί έτσι τα προβλήματα διογκώνονται, δημιουργούν νέα προβλήματα σα λερναίες Ύδρες.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον φοιτητή με τα πράσινα παπούτσια; Τον φοιτητή που για σαράντα περίπου μέρες κρατούνταν στη φυλακή, επειδή κάποιοι είναι απλά ηλίθιοι. Κι αυτός είναι ο μόνος λόγος που κατέληξε στη φυλακή, στη θέση κάποιου άλλου. Ούτε επειδή είναι αριστερός και δικαίωμά του, ούτε επειδή είναι φοιτητής, ούτε επειδή έχει μακριά μαλλιά. Αλλά επειδή κάποιοι ανεγκέφαλοι έχουν ηγετικές θέσεις και αυτοί κινούν τα νήματα σ’ αυτή τη χώρα. Όταν όλες οι εφημερίδες, τα κανάλια φώναζαν γι αυτή την υπόθεση, ακόμη κι η πολιτεία εξέφρασε την λύπη της γι αυτή την αδικία, ο νεαρός φοιτητής παρέμενε κλεισμένος στη φυλακή. Να μη σου τύχει λοιπόν, γιατί σ’ αυτό το μπάχαλο της καημένης Ελλάδας βγαίνεις φταίχτης χωρίς να ‘χεις κάνει τίποτα.
Και για να δούμε πόσο αντιδημοκρατικά λειτουργούν τα κόμματα χρειάζεται μόνο να παρατηρήσουμε τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Όλοι παλεύουν για το καλό του πανεπιστημίου και καλό δε βλέπουμε. Δεν είναι λίγο περίεργο; Πριν τις εκλογές όλοι σχίζονται να μοιράσουν φυλλάδια που κατηγορεί ο ένας τον άλλο, φωνάζουν στις συνελεύσεις, στα διαλείμματα και αποφασίζουν δημοκρατικά καταλήψεις με μια τεράστια πλειοψηφία μεταξύ των παρευρισκομένων. Η σχολή αποτελείται από δύο χιλιάδες άτομα και τα διακόσια συστήνουν μια πολύ καλή πλειοψηφία, πολύ...αντιπροσωπευτική. Και το αποτέλεσμα να παιδεύονται όλοι οι φοιτητές μες το καλοκαίρι να διαβάσουν και τέλη Αυγούστου να δώσουν όσα δεν πέρασαν καθώς και μαθήματα προηγούμενων εξεταστικών, οι δε τελειόφοιτοι να χάνουν ίσως και χρόνο μέχρι να δώσουν επιτέλους το πτυχίο τους. Αν όλη αυτή η κατάσταση δείχνει ότι βοηθάνε τα κόμματα κι ότι τα κόμματα, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η ιδεολογία των ανθρώπων σήμερα, κάνουν καλό τότε μάλλον κάποιος εθελοτυφλεί.
Κυβερνώ μια χώρα σημαίνει την αφήνω να την ξεζουμίσουν οι διάφορες συγκυρίες; Αδιαφορώ για τα αντιπλημμυρικά έργα, δεν καλύπτω τις ελλείψεις, δεν μεριμνώ για τη σωστή φύλαξη των δασών τους θερινούς μήνες που κάθε χρόνο γίνεται το ίδιο, εμπρησμοί. Ποιος ξεχνάει τι έγινε στην Πεντέλη, στην Πάρνηθα, στη Χαλκιδική, πόσες φορές έχουν καεί πανέμορφοι πευκώνες του Πηλίου, πόσες φορές έχουν πλημμυρίσει σπίτια στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πολλές πόλεις.
Ποιος ξεχνάει το μωράκι που πέθανε επειδή μόνο ένα ασθενοφόρο υπάρχει σε όλη την Ελλάδα με φορητή θερμοκοιτίδα, στην Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χειρότερα στην Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα. Σε λίγο δε θα μπορούμε να αναπνεύσουμε, να φάμε, να πιούμε, όταν μες στα πόδια μας θα έχουμε εργοστάσια που θα καίνε ό,τι τους βολεύει οικονομικά, όταν θα βλέπουμε την Ελλάδα να συρρικνώνεται ιστορικά, πολιτισμικά, εδαφικά (Π.Γ.Δ.Μ. – Σλαβομακεδονία).
Έτος 2007, το 65% των διαγωνιζόμενων φοιτητών πέρασαν τη βάση του δέκα. Ποιοι απ’ αυτούς θα γίνουν τεχνίτες; Ελάχιστοι. Ποιοι απ’ αυτούς θα πάνε στην οικοδομή; Ίσως και κανείς. Ποιοι απ’ αυτούς θα μπουν σε ανώτερες σχολές και θα αποφοιτήσουν μ’ ένα δίπλωμα δίχως αντίκρισμα; Οι περισσότεροι. Ποιοι θα ασχοληθούν με αυτό που σπούδασαν; Λίγοι. Ποιοι θα βρουν αμέσως δουλειά με το που αποφοιτήσουν; Λίγοι. Ποιοι αξίζουν και είναι σωστά μορφωμένοι σχετικά με το αντικείμενό τους; Ελάχιστοι.
Συμπέρασμα, ότι αφενός δεν υπάρχει αξιολόγηση κι εκεί που δίνεται η δυνατότητα γίνεται λάθος, όταν οι φοιτητές του παιδαγωγικού τμήματος πηγαίνουν στα σχολεία και κάνουν μάθημα στα παιδιά ο διορισμένος δάσκαλος της τάξης πίνει το καφεδάκι του στο γραφείο. Δια αλληλογραφίας θα γίνει η ρημάδα η αξιολόγηση; Κι αφετέρου όλοι ακολουθούν ένα πρότυπο κι ενώ δεν έχουν τη δυνατότητα βάζουν ένα στόχο που ίσως και να μη θέλουν να τον πετύχουν, αλλά τον βάζουν κι εν τέλει κατά ένα μυστήριο τρόπο βρίσκονται στα μεγάλα σαλόνια ανάμεσα σ’ αυτούς που κοπίασαν και πόθησαν να μορφωθούν επάνω σε κάτι συγκεκριμένο. Όλοι πασχίζουν να περάσουν τη βάση του δέκα. Και πολλούς τους ικανοποιούν ακόμα και τα 10.001 μόρια! Καλή τύχη σ’ όλα τα παιδιά που ξέρουν τι θέλουν, καλή τύχη σ’ όσους δεν έχουν βρει το δρόμο τους και καλή τύχη σ’ όσους παίρνουν τις μεγάλες αποφάσεις, να τους φωτίσει ο Θεός, αυτές τους οι αποφάσεις να βοηθούν τον κόσμο κι όχι να του κάνουν τη ζωή πιο δύσκολη.
Ναι τα περιμένουμε όλα απ’ αυτούς που κυβερνούν κι είμαστε πολύ επικριτικοί σε κάθε σφάλμα. Γιατί τους ψηφίζει ένας ολόκληρος λαός που περιμένει να πάει μπροστά και να ξεκολλήσει από ένα τέλμα πολλών χρόνων. Κάποτε ήρθαν «κάποιοι» Βαυαροί να μας κυβερνήσουν, για να βάλουν μια τάξη στο χάος που επικρατούσε, αισθάνομαι πως ζούμε μια ανάλογη τέτοια εποχή, μόνο που κανένας από μηχανής θεός δε θα μας σώσει. Είμαστε μόνοι μας, εμείς και τα λάθη μας.

Ο εγωκεντρισμός στη ζωή μας

Οι άνθρωποι, από καταβολής κόσμου, πέρα απ’ τους συνανθρώπους τους για τους οποίους ενδιαφέρονταν πάρα πολύ, ενδιαφέρονταν και για τους εαυτούς τους. Θα έλεγα ότι πολλοί άνθρωποι νοιάζονται κυρίως και μόνο για τους εαυτούς τους. Ομιλώ για τον περιβόητο εγωκεντρισμό, αυτό που δυσκολεύει τις ανθρώπινες σχέσεις σε όλα τα επίπεδα. Η ύπαρξη του εγωκεντρισμού, του εγωισμού στην ψυχή και στο μυαλό του ανθρώπου στέκεται τροχοπέδη στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Η επικοινωνία είναι το παν, για να διατηρηθούν ουσιαστικές οι σχέσεις των ανθρώπων. Όταν ο εγωισμός υπερνικά τη λογική, όταν αφήνει κάποιος το εγώ του να επικρατήσει της ορθολογιστικής συμπεριφοράς, τότε στενοχωρεί, απογοητεύει, καταπιέζει, δυσκολεύει τον άλλον. Κάποτε είχα πει πως επικοινωνία είναι η απάρνηση του εγωκεντρισμού του ενός και η προσπάθεια προσέγγισης του εσωτερικού κόσμου του άλλου. Κι όσο γνωρίζω ανθρώπους, μετά το σχολείο, στο Πανεπιστήμιο και γενικότερα στην κοινωνία, βλέπω πόσο δύσκολο είναι να επικοινωνήσεις με τον άλλο, διότι όλοι είμαστε εγωιστές κατά βάθος, αλλά και κατά ύψος. Σημασία έχει κατά πόσον αφήνουμε τον εγωισμό μας να υπερισχύσει, να είναι αυτός που μας καθοδηγεί κι όχι η αγάπη. Σημασία έχει να βάζουμε στην άκρη τον εγωισμό μας κι έτσι να προσεγγίζουμε τους άλλους. Τώρα που καταλάβαμε πόσο κακό κάνει ο εγωισμός, σα φίδι που τριγυρίζει και σκορπά το δηλητήριο μόλις σηκώσει το κεφάλι του, ας δούμε πώς λειτουργεί μέσα στις σχέσεις.
Γονείς και παιδιά, παιδιά και γονείς, αδέρφια μεταξύ τους, αντρόγυνο, φίλοι μεταξύ τους, ένας άντρας που προσεγγίζει μια γυναίκα και το αντίστροφο, όλες σχέσεις ανθρώπων ακόμη και των ίδιων που πολλές φορές υφίστανται συγκρούσεις εξαιτίας εγωιστικών συμπεριφορών από τα άτομα.
Μέσα σε μια οικογένεια είναι πολλά τα προβλήματα που δημιουργούνται από την εγωιστική στάση των γονιών. Οι γονείς πολλές φορές έρχονται σε ρήξη με τα παιδιά τους, σε μία διαφωνία οι ίδιοι επιμένουν κατηγορηματικά, διότι ακόμη κι άδικο αν έχουν θέλουν να περάσει το δικό τους, επειδή είναι γονείς κι εγωιστικά σκεπτόμενοι απαιτούν υπακοή και υποχώρηση απ’ τα παιδιά τους ακόμη κι αν αυτά έχουν δίκιο. Αυτό προκαλεί την απογοήτευση των παιδιών ακόμη και την οργή τους προς το γονέα. Ο γονιός, χωρίς πραγματικά να το θέλει, «σηκώνει» ένα τοίχος με τα παιδιά του συμπεριφερόμενος με αυτό τον τρόπο. Αυτές οι σχέσεις αν εξακολουθήσουν έτσι θα βρίσκονται πάντοτε σ’ ένα τεταμένο σκοινί κι η μετωπική σύγκρουση θα είναι πάντα αναμενόμενη.
Δεν είναι λίγες, όμως κι οι περιπτώσεις της εγωιστικής συμπεριφοράς των παιδιών απέναντι στους γονείς τους. Τα παιδιά κυρίως στην προεφηβική κι εφηβική ηλικία είναι ιδιαίτερα αντιδραστικά. Αντιλαμβάνονται το ενδιαφέρον των γονιών ως καταπίεση, ή την γκρίνια που ίσως να ξεπερνάει και τα όρια και αντιδρούν αντίθετα. Το θέμα είναι οι γονείς με την υπερβολική συμπεριφορά τους οδηγούν στα αντίθετα αποτελέσματα ή το ίδιο το παιδί επιλέγει την αντίθετη συμπεριφορά; Θα έλεγα πώς υφίστανται και τα δυο. Άλλοτε το ένα, άλλοτε το άλλο. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει μία αλληλεπίδραση, μία δράση και αντίδραση ηθελημένη, κυρίως απ’ το παιδί, λόγω αυτής της περιόδου της ζωής του, που δέχεται πολλά ερεθίσματα, πιέζεται πολύ απ’ το εκπαιδευτικό σύστημα και ξεσπά στους γονείς καθώς είναι πάντα η εύκολη λύση. Ανοίγει η πόρτα του δωματίου και το παιδί κάθεται στο γραφείο του κι έχει αφαιρεθεί κι η μητέρα του ή ο πατέρας του τού λέει να διαβάσει. Η πόρτα κλείνει. Το παιδί κόβει ένα φύλλο τετραδίου κι αρχίζει να ζωγραφίζει. Μετά από κανένα τέταρτο μπορεί και να συνεχίσει το διάβασμα. Αυτό είναι ένα απλό παράδειγμα της ενδιάθετης αντίδρασης του παιδιού η οποία είναι εγωιστική. Είναι καθαρά εγωιστική. «Δε θα κάνω αυτό που λένε αυτοί. Θα κάνω αυτό που θέλω εγώ, όποτε το θέλω εγώ». Όταν κάποιος δε ζητά συγνώμη, μιλώ πάντα για τις οικογενειακές σχέσεις, αν και έφταιξε, ή επιλέγει μια συμπεριφορά του στυλ το κρατάω μανιάτικο, τότε διαταράσσεται η αρμονική συμβίωση των μελών, οι κόντρες είναι μόνιμο φαινόμενο, οι καυγάδες κι οι έντονες διαφωνίες πληθαίνουν κι ο ένας τραβά το σχοινί κι ο άλλος προσπαθεί πάση θυσία να μην περάσει τη διαχωριστική γραμμή. Το να ξέρει κανείς να υποχωρεί είναι μεγάλη αρετή. Αρκεί μόνο να μην ποδοπατείται απ’ τον άλλο και να του δίνει να καταλάβει που έφταιξε και σε τι ήταν λάθος.
Τα αδέρφια μεταξύ τους σε όλες τις ηλικίες, όταν ακόμη βρίσκονται κάτω απ’ την ίδια στέγη ή όταν έχουν δική τους οικογένεια αφήνουν τον εγωισμό να ζει ανάμεσά τους. Είτε από μόνοι τους, είτε καθοδηγούμενοι απ’ τους εγωισμούς των άλλων, για παράδειγμα των συζύγων τους έρχονται σε ρήξη, αγνοώντας ότι κυλά το ίδιο αίμα στις φλέβες του κι ότι το αίμα νερό δε γίνεται, σύμφωνα με τη λαϊκή ρήση.
Εγωισμός στις ερωτικές σχέσεις των ανθρώπων είναι κατά τη γνώμη μου στοιχείο ψεύτικης αγάπης, όταν δηλώνουν ότι ο ένας αγαπά τον άλλο, ή ότι είναι ερωτευμένος με τον άλλον. Η αγάπη δεν επιδέχεται εγωισμού. Όταν κάποιος είναι ερωτευμένος με κάποιον άλλο, τότε κάνει τα πάντα για να τον κερδίσει, θυσιάζει χρόνο, θυσιάζει τα πάντα γι αυτόν που του ‘χει κλέψει την καρδιά. Οι εγωιστικές συμπεριφορές, όπως «δε μ’ έχει πάρει τηλέφωνο, σιγά να μην το σηκώσω εγώ», χαλούν την ομορφιά του ίδιου του έρωτα ή της αγάπης και αποπροσανατολίζουν το άτομο.
Στη φιλία οι υποχωρήσεις είναι πολύ σημαντικό θέμα. Δεν αφήνουμε διαφωνίες, τρίτους ανθρώπους να μπαίνουν ανάμεσα και να παίρνουν θέση. Γιατί άλλοτε μας βοηθούν, άλλοτε όμως μας γεμίζουν το μυαλό με λόγια, που μόνο καλό δεν κάνουν.
Στην αγάπη δε χωρά εγωισμός. Αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να χάνεται κι η αξιοπρέπεια. Το αναφέρω τώρα στο τέλος, γιατί τα τόσο ευκόλως εννοούμενα είθισται να παραλείπονται. Η αληθινή αγάπη δεν κρύβει μέσα της κανένα ίχνος εγωισμού. Η αληθινή αγάπη είναι ανιδιοτελής. Ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται σε μια διαρκή εσωτερική πάλη να καταπνίγει τον εγωισμό του, μέχρι να φτάσει στο σημείο να τον εξαλείψει. Τότε θα έχει κερδίσει μία τεράστια μάχη. Θα έχει γίνει ένας καλύτερος άνθρωπος, που θα ενώνει τους γύρω του, θα προστατεύει την οικογένειά του και δε θα αφήνει ψεύτικες διαφορές να μένουν άλυτες. Θα είναι ο άνθρωπος δείκτης για τους υπόλοιπους, καθοδηγητής, μεσσίας. Αυτός ο άνθρωπος είναι πιο κοντά στους συνανθρώπους του και πιο κοντά στο Θεό. Έχει νικήσει ένα μεγάλο υιό που νοσεί μέσα του. Είναι πια ένας καινούριος, καθαρός άνθρωπος που υγιαίνει.